CoDeSys Haberleşmesi

CoDeSys diğer yazılım araçları ile haberleşmek üzere iki değişik arayüz sunar.CoDeSys OPC-Server  Standart OPC  formatı ile Data alışverişi yapabilirsiniz.CoDeSys PLCHandler Thin veri arayüzü ile değişik sistem platformlarına taşıyabilirsiniz.

CoDeSys OPC-Server

Windows XP altında çalışırak ve  aşağıdaki OPC spesifikasyonları sağlar.

OPC Common Definitions and Interfaces Version 1.0

Data Access Custom Interface Standard Version 1.0

Data Access Custom Interface Standard Version 2.05A

Data Access Custom Interface Standard Version 3.0

Data Access Automation Interface Standard Version 2.0

Hierarchical browsing of variables

 

OPC-Server a Genel Bakış 'a

Microsoft  OPC1 proses verilerine standartlaştırılmış erişim veren arayüzdür.Microsoft'un COM/DCOM2 standartına dayanır,otomasyon prosesinde kontrolördeki verileri okuma ve yazma amacı için kullanılır.
Tipik POC Client'ları operasyonel verileri görselleştirme (visualisation) ve programlardır.PLC sistemleri ve field bus kartları genellikle OPC Server ile beraber sağlanır.
OPC Server pasif bir yardımcı program olmamasına ragmen kontrolör ve client arasındabağlantı kurulduğunda kendiliğinden başlayan bir programdır.
Bu yüzden bir değişkenin değeri yada durumu değiştiği anda client'a haber verir.OPC de kontrolör ( item pool (birim havuzu) veya adres ) üzerinde bulunan  ve  item olarak adlandırılan tüm değişkenler ( variables) OPC Server tarafından sunulur.Item olarak adlandırılan tüm değişkenler hızlı erişim amacı ile bir data cache de tutulur.
 OPC-Server dataları guruplandırılabilir.Bu yapılırken bizim yapmamız gereken şey OPC server tarafından sağlanan umumi (public) gruplar ile Client'ın kurdukları arasında farklılaştırma sağlamaktır.

CoDeSys V3 OPC-Server 'a Bakış

CoDeSys OPC-Server 3 ve bir CoDeSys V3 kontrolör arasındaki haberleşme  CoDeSys Gateway-Server V3 ile etkileşir.Gateway-Server V2.3 den farklı olarak V3 Gateway-Server i Windows işletim sistemine bağımlı olmayıp kontrolör networkünde herhangi bir yerde konumlandırılabilir,embed kontrolörlerde bu geçerli değildir.
Aşağıdaki resim  CoDeSys V3 kontrolör networkünü gösterir:

CoDeSys V3 OPC-Server ı kullanabilmek için aşağıdaki uygulamada nesne ağacında "Symbol Configuration" nesnesini eklemek gerekir.

"Symbol Configuration" da kullanıcı OPC_servera aktarılack değişkenleri seçer.

Son olarak kontrolördeki veriyi aktaran CoDeSys uygulaması yaratılır.OPC-Server'a bağlanan OPC-Client erişim yetki seviyesine bağlı olarak verileri izleyebilir.

CoDeSys Nedir

.

CoDeSys  Controller Development System 'in kısaltmasıdır.CoDeSys kontroller uygulamaları için geliştirilmiş yazılım ortamıdır..IEC 61131-3 endüstri standartına uyar.CoDeSys açık kaynak çözümü olup yazılımı ücretsizdir.
CoDeSys ilk olarak 1994 yılında Almanya Kempten daki  3S-Smart Software Solutions firması tarafından geliştirilmiştir.IEC 61131-3 de tanımlanan beş uygulama programlamasının hepsi CoDeSys geliştirme ortamında mevcut olup aşğıadakileri içerir.
Merdiven Şema     -                    Ladder diagram (LD),
Ardışık Fonksiyon Tabloları -      Sequential Function Charts (SFC),
Fonksiyon Blok Şema                 Function Block Diagram (FBD),
Yapısal Metin                              Structured Text (ST),
Yönerge Listesi                           Instruction List (IL).
Bunlar kullanıcıya esneklik ve karşılıklı işletim imkanları sunar.Ayrıca kontrol mühendislerine uygulama ihtiyaçlarına uyan proglama yapma imkanı verir.250 den fazla cihaz üreticisi firma Akıllı Otomasyon pazarına CoDeSys programlama arayüzü sunmaktadır.

MODBUS TCP/IP Nedir

MODBUS TCP/IP Modbus ailesine ait bir yan ürün olup üreticilerin imal ettikleri otomasyon supervizyon ve kontrol cihazlarında haberleşme protokolü olarak kullandıkları bir protokoldür.Intranet veya Internet ortamında TCP/IP protokollleri kullanarak Modbus mesajlaşmasıdır.Günümüzde en yaygın olarak Ethernet bağlantısı ile I/O modülleri ve gatewaylerin diğer I/O ve paneller ile haberleşmesinde karşımıza çıkar.
MODBUS TCP/IP protokolü otomasyon standartı olarak yayımlanmış ve kabul gören bir standartdır.Standart çok az açıklamaya ihtiyaç duyar.Standart da hangi fonksiyonların otomasyon cihazlarının karşılıklı işletim - interoperability için bir değeri olduğu hangilerinin bir bavul niteliğinde olduğu aşikardır.

Modbus da data işlemleri geleneksel olarak durumdan bağımsız olup gürültüye karşı yüksek direnimli öte yandan diğer uçta asgari iyileştirmeye ihtiyaç duyan veri iletimleridir.
Öte yandan yazılım işlemleri, bağlantı-temelli yaklaşım gerektirir.Bu ise ayrıcalıklı bir "login" token tarafından basit değişkenler  ve Ayrık Program Path yetenekleri  ile  duplex yapıda sonuçta parçalarına ayrılana dek, Modbus Plus değişkeni üzerinden gerçeklenir.

Modbus/TCP/IP her iki duruma sahiptir.Bağlanto protokol düzeyinde tanınır ve tek bir bağlanto birçok bağımsız işlemi üzerinde taşır.TCP/IP eş zamanlı bir çok bağlantıya izin verir,çoğu durumda   tekrar bağlanmak yada uzun süreli canlı bağlantıyı tekrar kullanmak başlatıcının tercihine bağlıdır.
Modbus da bağlantı temelli TCP/IP protokolünün datagram temelli UDP bağlantısına tercihe edilmesinin nedeni her bir bireysel işlemin tanımlanabileceği bir bağlantıya kapatarak gözlemlenmesi,kontrol edilmesi ve client yada server uygulamalarında özel bir işlem gerektirmeksizin iptal edilebilir olmasıdır.Bu mekanzimaya netwrok performasn değişimlerinde geniş bir tolerans imkanı sağlar.Benzeri tercih WWW world wide web i geliştirenler tarfındanda yapılmış olup tekil bir işlem için en az Web sorgusunu TCP/IP yi kullanarak çok iyi bilinen port 80
üzerinden yürütmeyi seçmişlerdir.

Modbus/ASCII ve Modbus/RTU Özellikleri

 Modbus/ASCII ve  Modbus/RTU Özellikleri

	Modbus/ASCII		Modbus/RTU
Characters	ASCII 0...9 and A..F		Binary 0...255
Error check	LRC Longitudinal Redundancy Check		CRC Cyclic Redundancy Check
Frame start	character ':'		3.5 chars silence
Frame end	characters CR/LF		3.5 chars silence
Gaps in message	1 sec		1.5 times char length
Start bit	1		1
Data bits	7		8
Parity	even/odd	none	even/odd	none
Stop bits	1	2	1	2

Modbus RTU ile Modbus/ASCII arasındaki farklar

MODBUS RTU ve  MODBUS/ASCII ARASINDAKİ FARKLAR




Seri Modbus bağlantılarında ASCII ve RTU olmak üzere iki temel ileti modu vardır.Bu iki ileti moduna göre Modbus mesajları kodlanır.ASCII formatında mesajlar okunabilir iken  RTU mesajları binary kodludur ve izlenir iken okunamazlar.RTU mesajları daha küçük boyutda olup aynı zaman aralığında daha çok data nın alışverişine imkan sağlar.Dikkat edilmesi gereken şey Modbus networkü üzerinde yer alan tüm düğümlerin (nodes) aynı iletim modunda olmasıdır,souç olarak Modbus ASCII  ve Modbus RTU birbirleri ile haberleşemez.
MODBUS/ASCII de  mesajlar hexadecimal değerlikli encode dir,  ASCII karakterleri le tanımlanırlar.Bu encoding için kullanılan karakterler  0123456789 ve ABCDEF dir. Her bilgi byte ı için iki haberleşme byte'ı kullanılır,zira her haberleşme-byte'ı sadece hexadecimal sistemde sadece 4 bit'i tanımlar.Modbus RTU ise veri alışverişini binary formatda yapar ve data byte ı bir haberleşme byte ında kodlanır.
Seri bağlantı üzerindeki Modbus mesajları   düz (plain) formatda yayımlanmaz.Alıcılar mesajın başlangıç ve sonunu algılayacak yapıda krugulanmıştır.Karakterler ASCII modunda iken frame i başlatır ve sonlandırır.Bir mesaj başlangıcını flag ( belirtmek) etmek için ‘:’ iki nokta üst üste işareti kullanılır.her mesaj CR/LF kombinasyonu ile sonlanır.
Modbus RTU daha değişik bir yöntem izler,RTU da haberleşme hattındaki sessizlik boşlukları ölçülerek frame'ler oluşturulur.Her mesajdan önce en az 3.5 karakter boşluk olmalıdır.Yeni mesajlar hazırlamak için,alıcı 1.5 karakterlik boşluğu algılayınca buffer'ı temizler.Modbus/ASCII ile Modbus RTU arasındaki ana farklardan biriside,ASCII bir mesajın byte ları arasında en fazla 1 sn uzunluğunda boşluklara izin verir.Modbus RTU da sürekli akan mesajlar gönderilmelidir.

Modbus RTU Nedir

Modbus RTU ,Master /Slave mimarisinden  türeyen RS232 veya RS 485 seri bağlantı protokülüdür.Kullanımının kolaylığı ve güvenirliliği ile yaygın kabul gören bir protokoldür.Gerek Bina Otomasyonu ve gerekse Endüstiriyel Otomasyon uygulamalarında çok sık kullanılmaktadır.
Modbus RTU mesajları basit 16 - bit CRC (Cyclic Reduntant Checksum ) dır.Mesajların basit oluşu uygulamanın güvenirliliğini arttıran unsurdur.Bu basitlik nedeni ile,temel 16-bit Modbus RTU register yapısı
floating point,tablolar,ASCII text,mesaj kuyrukları (queues) ve diğer gereksiz mesajları paketleyebilir.


Modbus uygulama katmanı (application layer ) mesajlaşma protokolüdür,network veya bus üzerindeki cihazlar arasında Master Slave haberleşme sağlar.
OSI modelinde Modbus 7.Seviyede konumlandırılmıştır.Modbus İste/Yanıtla ( Request/Reply)  protokolü olarak tasarlanmıştır ve fonksiyon kodları ile tanımlanan servisleri sunar.
Modbus ın fonksiyon kodları Modbus İste/Yanıtla  PDU ( Protocol Data Unit) ların elementleridir.

Modbus uygulama veri birimini kurmak için,client 'ın Modbus işlemini başlatması gerekir.Server'a hangi eylemin yapılması gerektiğini bildiren fonksiyondur.Fonksiyon kod alanı sonrasında bir byte'a kodlanır.Sadece 1 ila 255 arasındaki kodlar geçerlidir,128 -255 arası istisnai tepkiler için ayrılmıştır.Master ,Slave 'e bir mesaj gönderdiğinde server a ne tip eylem yapacağını bildiren fonksiyon kodu'dur.



Çoklu eylem tanımlaması için,bazı fonksiyonlara yarı-fonksiyonlar eklenmiştir.Örneğin Master bir gurup Giriş ve Çıkış a ait ON/OFF durumlarını okuyabilmelidir.Bir grup Modbus registerlarındaki veri içeriklerini Okuyup/Yazabilmelidir.Master Slave den yanıt alınca,Slave tarafından kullanılan fonksiyon kodu alanı ya bir hatasız cevap(error -free response ) veya istisna cevabı ( exception response) bildirir.Normal bir cevapta Slave normal yanıtlamada başlangıç kodunu talep eder.


Veri Nesne Özellikleri - Data Object Properties

Modbus RTU paketleri sadece veri gönderme amaçlıdır.Nokta adı,içeriği,birimi vs parametleri gönderme kapasitesi yoktur.Bu tip parametlerin talep edilmesi halinde BACnet,EtherNet/IP ve diğer protokollere başvurulmalıdır.
MODBUS RTU ve diğer protokollerin karşılaştırılması

Modbus RTU nun sınırlı imkanlarına rağmen endüstrideki kullanım yaygınlığının sebebi daha basit uygulama gerektiren bir protokol oluşu,daha aza hafıza gerektirmesidir.Modbus uygulaması için 8-bit CPU da 2Kb yer gerekir iken BACnet ve EtherNET/IP de 30-100Kb hafıza gerekir.
MODBUS RTU ve  MODBUS TCP arasındaki fark
MODBUS RTU ve MODBUS TCP (aynı zamanda MODBUS IP, MODBUS EtherNet, ve MODBUS TCP/IP olarakta bilinir) arasındaki en temel fark  MODBUS TCP  Ethernet Fiziki Katman (physical layer) da çalışır Modbus RTU ise bir seri bağlantı protokolüdür. Modbus TCP aynı zamanda Routing için 6 byte header kullanır.

BACnet / IP PAD nedir

BACnet networklerini  IP networkler üzerinde kurmak için, özel bir router BACnet/IP PAD (BACnet/Internet-Protocol Packet-Assembler-Disassembler) adı verilen Router kullanılır.IP Network üzerinden bir başka BACnet networküne erişmek için her bir BACnet networküne (yada doğrudan internete bağlamak üzere) yerleştirilir.PAD in ayrı bir fiziki cihaz olmasına gerek yoktur,bina kontrol panelinin bir parçası olarak,kontrol ğaneli üzerinde entegre vaziyetde imal edilmiş olabilir.
PAD bir BACnet router olarak davranır.Sadece IP Internet networkü üzerinden erişilebilen uzak noktadaki BACnet networküne yönlendirilmiş bir BACnet mesajı aldığında,mesjı IP frame altında zarflar.Frame 'e ilgili BACnet networkü üzerindeki hedef PAD in IP adresini verirve IP network üzerinden frame'i gönderir.

Alıcı PAD bir BACnet Router'in yapacağı gibi, IP frame den BACnet mesajını ayırarak mesajı yerel LAN üzerindeki hedef cihaza iletir.
 
Mesajları yaratan ve alan BACnet cihazları mesajı dağıtmak için gereken özel işlemlerden bir haberdirler.
PAD ler ile sanki onlar  BACnet networkü üzerindeki sıradan BACnet router ları imişçesine haberleşirler.

PAD bağlantıları için iki konfigürasyon mevcutdur.
Basit fiziki network bağlantısı veya tipik Ethernet network bağlantısı.
Her iki bağlantıdada BACnet ve IP frame leri iletilir ve alınır.Birincisinde  Uzak PAD lere IP Framelerin iletilmesi için bu networke bir IP router bağlanması gerekir
İkincisinde BACnet ve IP frameler için değişik portlar atanmıştır.IP port doğrudan IP internet networkü üzerinden BACnet networklerini bağlar.Tipik olarak PAD IP internet networkü üzerinde IP router ı olarak değil,IP kullanarak haberleşen bir cihaz olarak görünür.

BACnet MS/TP Nedir

BACnet MS/TP

Master-slave/token-passing bağlantısı hala BACnet data link'i için 
sağladığı  9.6 kbaud dan 76.8 kbaud'a kadar hız ile popülerliliğini devam ettirmektedir.
Bacnet'in Network katmanına logical link''i kendisi sağlar. 
ARCNET gibi MS/TP  token passing protokolünü kullanır,fakat bunu microcontroller daki seri port u kullanan yazılım ile gerçekleştirir.MS/TP çok yaygın olan 2-telli EIA-485 ( RS 485) fiziki katmanı üzerinden bağlantı oluşturur.RS 485 transrecieverları pahalı olmayan ve hemen hemen tüm kontrol panellerinde bulunan haberleşme katmanlarıdır.Çok uzun mesafelere sürüm yaparak 78.6 kbaud üst limit değerini sağlarlar.

BACnet/Ethernet Nedir

BACnet/Ethernet

 IEEE 802 part 3 standartının (CSMA/CD) erişim yöntemi ve fiziki katmanlar ( Pthysical Layers ) özellikleri

artık  IEEE 802.3, isimli bir ISO standartıdır.Bu 1500 sayfalık standart tipik olarak Ethernet olarak adlandırılır.,( LLC Logical Link Control ) ile beraber, ISO 88802-2 de tanımlandığı üzere 

10 Mbps, 100 Mbps and 1 Gbps hızlarda çalışan Data Link ( Veri Yolu ) oluşturur.Ethernet'in fiziki katmanı bir kaç bakır ve fiber seçeneğinden oluşur.
10BASE2, 10BASE5, 10BASE-FL, 100BASE-TX, 100BASE-FX, ve 1000BASE-T gibi.Bu seçeneklerden her biri bir cihaz üzerinde  BACnet / Ethernet uyumlu olarak kombine edilebilir.Ethernet STAR topoloji,trafo-izolazyonlu transrecieverlar ile yüksek hız temin eder.
BACnet/Ethernet ile BACnet/IP Ethernet aynı şey değildir.
BACnet/Ethernet de LAN adreslemesi MAC ( Media Access Control) adresi ile sağlanır.MAC adresi 48-bit lik tüm dünya genelinde sadece  o cihaz üzerinde kullanılan Ethernet Çipi için kullanılan adres olup IP/Ethernet
cihazında olmasını beklediğimiz 32 bir IPv4 adresi değildir.Tüm BAcnet data link'lerinde,Ethernet en büyük hızı sağlar.

BİNA OTOMASYONU ANA SENARYOSU

Bina servisleri olarak tanımlanan tüm enerji üreten ve tüketen sistemler,bina işletiminde Enerji sürekliliğini konfor şartlarını sağlayarak sürdürmek ve hedeflenen enerji tüketimi

Seviyesini sağlayabilmek için burada tanımlanan senaryolara göre Bina Servislerinin kontrol edilmesi yerine getirilecektir.

1. GENEL

A. Binanın Fonksiyonları

……….Binası  toplam……..m2 üzerine kurulmuş olup ………..amaçlı olarak kullanılacaktır.

B. Binanın bulunduğu yerleşim ……..bölgesi………..şehrinde olup yaz ve kış dış ortam sıcaklık ve nem değerleri,en yüksek ve en düşük değerleri aşağıdaki gibidir.

     Yaz       x1 C          y1  % rH

     Kış         x2 C          y2  %rH

C.  Bina Ortak Mahaller sıcaklık ve nem değerleri aşağıdaki gibi olmalıdır

       Yaz       x1 C          y1  % rH

        Kış         x2 C          y2  %rH

 D.  Ofis / Oda Mahaller sıcaklık ve nem değerleri aşağıdaki gibi olmalıdır

       Yaz       x1 C          y1  % rH

        Kış         x2 C          y2  %rH

2.Binada Kullanılan Sistemler

   A.Mekanik Sistemler

   B. Aydınlatma

   C. Asansörler

   D. Elektrik Güç

   E. Yangın

   F.  Alçak Gerilim

   G. Haberleşme

   H. Güvenlik ( CCTV,Access)

2. A Mekanik Sistemler

    A.01 Kazanlar

    Binaya ısıl enerji vermek üzere doğal gaz kazanları kullanılmıştır.Kazan 1 aynı zamanda bina domestik sıcak su ihtiyacını karşılmaktadır.Kazan panelleri kapalı çevrim altında çalışmaktadır,ancak Bina Otomasyon Sistemi Kazanlara Start / Stop kumandası

Verebilmeli istendiği takdirde Modbus/Bacnet gibi açık sistem protokolleri ya da doğrudan bağlantı ile bu işlem sağlanabilmelidir.İşveren isterse Bina Otomasyon Sistemi Açık Sistem Protokolü ile İnteroperable / Interchangeable (Karşılıklı İşletim / Değişim ) operasyona girebilmelidir,Sıcak su gidiş ve dönüş değerleri ile pompaların çalışma durumları izlenmeli,kayıt edilmedir.Oluşan Alarmlar Operatör Terminaline aktarılarak aynı zamanda kayıt altına alınmalı,oluşan arızaya müdahale süresi kayıt edilmelidir.Kazan çalışmasının Optimum start özelliği kullanması eğer panel iç programında yoksa Bina Otomasyonu Operatör yazılımınca gerçekleştirilmelidir.

 Kazanlar sıralı ve döner ( rotary) kontrol mantığı ile çalışmalıdır.Kazan’a start komutu verilmeden önce Otomatik vanaların tam açtığı,ısıtma pompalarının çalıştığı bilgileri Bina otomasyonu sistemince teyid edilmelidir.Bu çalışma Zaman / Optimum Start / Donma Koruma çalışmalarında da uygulanmalıdır.

    A.02 Kullanım Sıcak Su  Kontrolü

    Binada kullanılan sıcak su için kazan çıkışında bulunan eşanjörlerin üzerinde bulunan

    Otomatik vanalar Kazan panelinden kumanda almaktadır,ancak Eşanjör primer ve   sekonder hatlarındaki giriş/çıkış gidiş/dönüş sıcaklıkları ile eşanjör pompaları izlenmeli

Sıcaklıklar,arızalar ve çalışma durumları kayıt altına alınmalı olası arızalara karşı alarmlar operatör terminaline gönderilmelidir.

   NORMAL ÇALIŞMA

Isıtma kazanları yüklenicisi tarafından verilen kazan kontrol ünitesi, bünyesinde bulunan bütün kontrol noktalarını test ederek kazan veya kazanları BMS’de onayladıysa devreye alınır.

Kazan kontrol ünitesinin kendi alarm devrelerinden bağımsız olarak, BMS’de kazan çıkış sıcaklıkları, ısıtma sistemi basıncı, kazan çıkışlarındaki 2 Yollu vana pozisyonları bilgisini alır. BMS tarafından öngörülen değerlerden bir sapma olduğu takdirde, BMS o kazanı veya kazanları devre dışı bırakır ve bir alarm üretir.

B – ZON POMPALARI 

Tesiste 3 adet ısıtma zonu bulunmaktadır:

a.       Klima santralları devresi

b.      Fan-coil eşanjörleri devresi

c.       Kullanma sıcak su eşanjörleri devresi

Her zonda ferkans konvertörlü 2 asıl, 1 yedek pompa grubu bulunmaktadır. Frekans konvertörleri, kendi bünyelerindeki diferansiyel basınç hissedicileri vasıtasıyla, basıncı sabit tutacak şekilde, her zonda sirküle eden su miktarını ayarlarlar. Pompaların rotasyonunu sistem kendi içerisinde yapmaktadır.

BMS, frekans konvertörüne çalış kumandası verir frekans konvertörlerinin durumu ve arıza bilgileri BMS’e taşınır.

   FAN-COIL EŞANJÖR KONTROLU

1)      BMS, Fan-coil sistemi sekonder pompaları frekans konvertörüne zaman programına göre start verir. Frekans konvertörü de, kendi bünyesindeki diferansiyel basınç hissedicisi vasıtasıyla, basıncı sabit tutacak şekilde, fan coil sekonder devresinde sirküle eden su miktarını ayarlar.

2)      Eşanjörlerin girişi üzerinde bulunan motorlu vanalar, eşanjör çıkışındaki sıcaklık hissedicisinden gelen değerlere göre, sekonder devre su sıcaklığını, BMS tarafından set edilen değerde tutar.

D – KULLANMA SICAK SU EŞANJÖR KONTROLU

1)      BMS sistemi, sıcak  su eşanjörleri sekonder devre asıl pompasına, zaman programına göre start verir. Pompaların A-O-M şalterinin OTO pozisyonunda olması gerekmektedir.

2)      Asıl pompa arızalandığı takdirde BMS yedek pompayı otomatik olarak devreye alır.

3)      Eşanjörlerin girişi üzerinde bulunan motorlu vanalar, eşanjör çıkışındaki sıcaklık hissedicisinden gelen değerlere göre, sekonder devre su sıcaklığını, BMS tarafından set edilen değerde tutar.

4)      Kullanma sıcak su sirkülasyon asıl pompasına, BMS, zaman programına göre start verir. Pompaların A-O-M şalterinin OTO pozisyonunda olması gerekmektedir.

5)      Asıl sirkülasyon pompası arızalandığı takdirde BMS, yedek sirkülasyon pompasını otomatik olarak devreye  alacaktır.

İZLEME

1)      Kazan çıkış suyu sıcaklıkları.

2)      Kazan çıkışı 2 Yollu vana, açık kapalı durum bilgileri.

3)      Isıtma primer devresi basınç bilgisi.

4)      Kazan kontrol paneli çalışma ve arıza bilgisi.

5)      Kazan şönt pompa çalışma ve arıza bilgisi.

6)      Primer devre zon sirkülasyon pompaları frekans konvertörleri çalışma ve arıza bilgisi.

7)      Primer devre zon sıcaklık bilgileri.

8)      Primer devre zonları dönüş su sıcaklık bilgisi.

9)      Fan coil devresi, sekonder devre su sıcaklık bilgisi.

10)  Fan coil devresi, sekonder devresi sirkülasyon pompaları frekans konvertörleri çalışma ve arıza bilgisi

11)  Kullanma sıcak su devresi, sekonder devre pompaları A-O-M şalteri, OTO, MANUEL-ON, MANUEL-OFF bilgileri.

12)  Kullanma sıcak su devresi, sekonder devre pompaları durum ve arıza bilgileri.

13)  Kullanma sıcak su  devresi, sekonder devre su sıcaklık bilgisi.

14)  Kullanma sıcak su sirkülasyon pompaları A-O-M şalteri, OTO, MANUEL-ON, MANUEL-OFF bilgileri.

15)  Kullanma sıcak su sirkülasyon pompaları durum ve arıza bilgileri.

    A.03  CHİLLER KONTROLÜ

  Bina Otomasyonu sistemine bağlı cihazların her biri çalışma senaryolarına göre tamamen otomatik olarak çalışmalıdır. Operatör cihazların çalışma, bakım ve tatil zamanlarını girdiğinde sistemler çalışması gereken zamanlarda çalışmalı, bakım zamanı geldiğinde operatörü uyarmalıdır. Binanın Otel/Residans oluşundan dolayı sürekli ısıtma ve soğutma sistemi devrede kalmak durumundadır. Yine binada ısıya hassas cihazlar olduğundan soğutma sisteminde su sıcaklığının yükselmemesi gerekmektedir. Soğutma sisteminde chillerler ve soğutma kuleleri çalışmadan önce su giriş ve çıkış vanaları otomatik olarak açılmalıdır. Chiller pompaları çalıştıktan sonra çalıştırılmalıdır.Sistemde ihtiyaç oldukça chiller, kule ve pompalar aynı şekilde vanalar açıldıktan sonra sıralı devreye alınmalıdır. Chillerler, soğutma kuleleri, kule fanları, sirkülasyon pompaları v.b.( aynı görevi yapan ve yedekli ) cihazlar rotasyonlu olarak çalıştırılmalıdır. Chillerlerde, master (ilk devreye giren LEAD görevi yapan cihaz )belirli aralıklarda değişmelidir. Çalışan cihaz arızalandığında sistem onu durdurup yedeğini otomatik çalıştırmalıdır. Arızalanan cihazın arıza bilgileri yazdırılırken, flaş alarmla ve/ya anonsla operatör uyarılmalıdır.

A – NORMAL ÇALIŞMA

Soğutma gruplarına ,BMS zaman programına, yük atma programına veya operatör isteğine bağlı olarak devreye gir komutu vermelidir.

Soğutma grupları yüklenicisi tarafından verilen chiller kontrol ünitesi, soğutma sisteminde ve chiller’de bulunan bütün gerekli kontrol noktalarını test ederek ve chiller veya chiller’leri devreye almalıdır.

Chiller kontrol ünitesinin kendi alarm devrelerinden bağımsız olarak, BMS’de chiller çıkış suyu sıcaklıklarını, soğutma sistemi basıncını, chiller çıkışlarında 2 yollu vana pozisyon bilgilerini ve chiller giriş çıkışları arasındaki basınç fark bilgilerini almalıdır.

BMS tarafından öngörülen değerlerden bir sapma olduğu takdirde, o chiller veya chiller’leri devre dışı bırakır ve bir alarm üretir.

B – CHILLER ANA POMPALARI 

Chiller kontrol ünitesinin, arızalanan chillerin pompası yerine diğer bir pompayı seçme özelliği olmayacağı için, BMS soğutma sistemini aşağıdaki şekilde devreye almalıdır.

2)      BMS chiller kontrol ünitesine start vermeli.

3)      Chiller kontrol ünitesi, chiller girişindeki 2 Yollu vanayı açmalı.

4)      BMS devreye giren chiller’le ilgili pompalardan birini seçer ve devreye almalıdır. 

5)      “Self check”lerini tamamlayan chiller devreye girmelidir.

C – ZON POMPALARI

Tesiste  ? adet soğutma zonu bulunmaktadır. Her zonda frekans konvertörlü 2 asıl, 1 yedek pompa grubu bulunmaktadır. Pompa panosunda bulunan Frekans konvertörleri kendi bünyelerindeki diferansiyel basınç hissedicileri vasıtasıyla, basıncı sabit tutacak şekilde, her zonda sirküle eden su miktarını ayarlayacaklardır. Arızalanan pompanın değişimini konverter sistemi kendi içerisinde gerçekleştirmelidir.

BMS, frekans konvertör panosuna çalışma ihtiyacı olduğu durumlarda çalışma kumandası vermeli, Frekans konvertörlerinin durum ve arıza bilgileri BMS’e iletilmelidir.

D – İZLEME

6)      Chiller çıkış suyu sıcaklıkları.

7)      Chiller çıkışı 2 yollu vana açık/kapalı durumu bilgileri.

8)      Soğutma devresi basınç bilgisi.

9)      Chiller giriş çıkışları arasındaki basınç fark bilgileri.

10)  Chiller kontrol ünitesi çalışma ve arıza bilgileri.

11)  Soğutma zonları dönüş suyu sıcaklık bilgisi.

12)  Zon pompaları frekans konvertörleri çalışma ve arıza bilgisi.

   A.04 Taze Hava Klima santralleri

Binada taze hava ihtiyacını karşılamak üzere,Taze Hava Klima Santralleri bulunmaktadır.

Ortak hacimlerde bulunan sıcaklık ve nem kombine sensörleri ile üfleme havası kanalında bulunan sıcaklık ve nem kombine sensörleri  izlenmeli ansal değerler dakikada

Bir kayıt edilmelidir.Taze hava klima cihazında bulunan ısıtıcı ve soğutucu serpantinlere kumanda eden Otomatik Vana Servomotorları,üfleme havası sıcaklık set değerine göre oransal kumanda edilmelidir.Bazı durumlarda Mahal sıcaklık değeri ile Reset kontrol imkanı Otomasyon yazılımında bulunmalıdır.Reset kontrol yani Oransal + Integral kontrol büyük mahallerde ısıl konfor şartlarının temininde yakın kontrol olanağı sunmaktadır.Taze hava girişinde bulunan Filitre üzerine takılan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı ile ( 0-500 Pa) filitre kirlilik ikazı hem MCC panosu üzerinde görülmeli hem Operatör Terminali ( PC Ekranı ) üzerinde yanıp sönen görsel ikaz ile izlenmeli,kayıt edilerek filitre değiştirilene kadar geçen süre kayıt altına alınmalıdır.Fan kayış kontrolü için fan hücresi üzerine takılan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı (50-1000 Pa) ından gelen durum bilgisi oluşan Kayış Kopması nı gerek MCC panosuna gerekse Operatör Terminali Ekranına Alarm bilgisi olarak iletmeli,Fan motorunun boşta dönmesi engellenmelidir.Damper Taze Hava Girişine takılacak Sviç ile Damper Kanadı Bilgisi alınmalıdır.Damper Kanadı Açık / Kapalı bilgisi hem MCC panosunda hem Operatör Terminali Ekranına Alarm bilgisi olarak iletmelidir.

Santral Çalışma senaryosu :

Otomasyon Sistem yazılımının öngördüğü ( Optimum Start / Time Start / Frost Start ) yada Operatör Manuel Start ( PC Ekranından ) Çalış komutu saha paneline gelince

Saha paneli önce Yaz veya Kış durumuna göre Isıtma veya Soğutma Vanalarını tam açar,Pompayı çalıştırır,Otomatik Vana Servomotorlarından gelen Yüzdesel Açık AI bilgisini ve ilgili pompa çalışıyor teyit bilgisini DI olarak aldıktan sonra kendisine iletişim ağı ile bağlı DO Modülüne sinyal verir.Çalış komut sinyali gelen I/O modülü MCC Panosundaki Taze Hava Damperi rölesini çektirir,ancak bu sinyali vermeden önce Saha Paneli İşlemcisi Taze Hava Damperi Kanat bilgisini alır,eğer kapalı ise AÇ Komutunu I/O modülüne verir.Saha Paneli işlemcisi,Kanat açık bilgisini alınca Fan rölesine kumanda vermek üzere ilgili I/O modülüne sinyal verir.Fan rölesi çeker,Fan rölesi yardımcı kontağından Çalışıyor Durum Bilgisi I/O  DI modülüne gelir,Fan hücresi üzerinde bulunan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı’ndan gelen Fan Basınçlandırma Bilgisi Fan’ın sağlıklı çalıştığı bilgisini teyit ederek Saha Paneline iletir.Üfleme kanalında bulunan Sıcaklık Sensörü Limit Set değeri ile ansal değeri mukayese ederek

Saha Paneli İşlemcisi Oransal Vana Servomotorunu  konumlandırır.Yaz şartlandırmasında Soğutucu Vana,Kış Şartlandırmasında Isıtıcı Vana Konumlandırılır.

Set değerine göre Yaz Şartlarında Saha Paneli DA sinyal vererek yani ortam sıcaklığı artmış ise Soğutucu Vana Sinyali artacak şekilde,Kış şartlarında RA sinyal vererek yani Ortam sıcaklığı düşmüş ise Isıtıcı Sinyali artacak şekilde sinyal üreten AO modülleri sürmelidir.

ORANSAL KONTROL ve OFFSET

ŞEKİL -1
Oransal kontrol,kontrol elemanında sürekli değişken çıkış bulunmasını gerektirir.Kontrol sistemi oluşan hata sinyaline oransal olan bir çıkış üretir,hata sinyali set değeri ile kontrol edilen değişken arasındaki farktır.Sistemdeki yüke uygun bir çıkış verebilmesi için,set değeri ile,kontrol edilen değişken arasında bir offset olmalıdır.

Şekil 1 Oransal kontrol elemanının bir ısıtma sistemindeki çıkışını göstermektedir.
Giriş set değerinden aşağı doğru düştükçe kontrol çıkışı 0 dan 100% e doğru artış gösterir.

Kalıcı durum (Steady State ) şartlarında kontrol noktasının eşitlik değeri,set değerinin altında kalır,bu offset yükü artıracaktır,yani soğuk havada ısıtma yükü daha büyük olacaktır.Soğutma sistemlerinde eşitlik noktası değeri set noktasının üzerinde olacaktır.Oransal bant,kontrol edilen büyüklüğe bağlı fiziksel büyüklükler cinsinden ifade edilebilir, yani 0C,%RH,paskal veya kontrol elemanının skalasının yüzdesel değeri olarak.Örnegin kontrol cihazı skalası 0-100 C ,oransal bant genişliği 25K ise,oransal band %25 dir.Kazanç ise oransal bandın ters bölüntüsüne eşittir,yani Oransal bant %25 ,kazanç olarak 100/25= 4 dür

Donma Çalışması

Kış şartlarında Taze Hava Klima Santrali çalışmıyor ise örneğin Gece Şartlarında,Taze Hava damperi muhakkak kapalı olmalıdır,Damper Kanat Sviç’i bu yüzden çok gereklidir.

Donma durumu genel olarak santral içerisinde ısıtıcı serpantin yüzey ısısının 5 C a düşmesi halinde bir DI bilgisi olarak DI I/O modülüne iletilir,bu bilgi Saha Paneli İşlemcisi tarafından Operatör Terminaline Alarm Bilgisi olarak gönderilemelidir.Aynı anda hemen DO I/O modülüne çıkış vererek ilgisi Isıtıcı Sirkülasyon Pompası çalıştırılmalı,Kazan’a start komutu verilmelidir.Taze Hava Klima Santrali Fanı Donma Durumu geçtikten sonra devreye alınabilir,Donma alarm şartlarında Dış Hava Damperi Kapalı / Fan Stop konumu teyit alınmalıdır.

   A.05 Karışım Havalı Klima santralleri

Binada Şartlandırılmış hava ihtiyacını karşılamak üzere,Karışım Havalı Klima Santralleri bulunmaktadır.Taze Hava,dönüş havası sıcaklık ve nem kombine sensörleri ile üfleme havası kanalında bulunan sıcaklık ve nem kombine sensörleri  izlenmeli ansal değerler dakikada bir kayıt edilmelidir.Karışım havalı klima cihazında bulunan ısıtıcı ve soğutucu serpantinlere kumanda eden Otomatik Vana Servomotorları,dönüş havası sıcaklık set değerine göre oransal kumanda edilmelidir.Bazı durumlarda Üfleme sıcaklık değeri ile Reset kontrol imkanı Otomasyon yazılımında bulunmalıdır.Reset kontrol yani Oransal + Integral kontrol büyük mahallerde ısıl konfor şartlarının temininde yakın kontrol olanağı sunmaktadır.Karışım Havası Hücresi sonrasındabulunan Filitre Hücresi üzerine takılan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı ile ( 0-500 Pa) filitre kirlilik ikazı hem MCC panosu üzerinde görülmeli hem Operatör Terminali ( PC Ekranı ) üzerinde yanıp sönen görsel ikaz ile izlenmeli,kayıt edilerek filitre değiştirilene kadar geçen süre kayıt altına alınmalıdır.Fan kayış kontrolü için fan hücresi üzerine takılan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı (50-1000 Pa) ından gelen durum bilgisi oluşan Kayış Kopması nı gerek MCC panosuna gerekse Operatör Terminali Ekranına Alarm bilgisi olarak iletmeli,Fan motorunun boşta dönmesi engellenmelidir.Taze/Egzost/Karışım Damper Kanatlarına takılacak Sviçler ile Damper Kanadı Bilgileri alınmalıdır.Damper Kanadı Açık / Kapalı bilgileri hem MCC panosunda hem Operatör Terminali Ekranına Alarm bilgisi olarak iletilmelidir.

Santral Çalışma senaryosu :

Otomasyon Sistem yazılımının öngördüğü ( Optimum Start / Time Start / Frost Start ) yada Operatör Manuel Start ( PC Ekranından ) Çalış komutu saha paneline gelince

Saha paneli önce Yaz veya Kış durumuna göre Isıtma veya Soğutma Vanalarını tam açar,Pompayı çalıştırır,Otomatik Vana Servomotorlarından gelen Yüzdesel Açık AI bilgisini ve ilgili pompa çalışıyor teyit bilgisini DI olarak aldıktan sonra kendisine iletişim ağı ile bağlı DO Modülüne sinyal verir.Çalış komut sinyali gelen I/O modülü damper servomotorlarından kanat bilgisi ve geri besleme sinyallerini alır,eğer Taze hava Damperi Minimum Açık Pozisyonunda,Egzost ve Karışımkapalı ise AÇ Komutunu I/O modülüne verir.Saha Paneli işlemcisi,Egzost ve Karışım Damperleri Kanat açık bilgisini alınca Fan rölesine kumanda vermek üzere ilgili I/O modülüne sinyal verir.Fan rölesi çeker,Fan rölesi yardımcı kontağından Çalışıyor Durum Bilgisi I/O  DI modülüne gelir,Fan hücresi üzerinde bulunan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı’ndan gelen Fan Basınçlandırma Bilgisi Fan’ın sağlıklı çalıştığı bilgisini teyit ederek Saha Paneline iletir.Dönüş kanalında bulunan Sıcaklık Sensörü Limit Set değeri ile ansal değeri mukayese ederek Saha Paneli İşlemcisi Oransal Vana Servomotorunu  konumlandırır.Yaz şartlandırmasında Soğutucu Vana,Kış Şartlandırmasında Isıtıcı Vana Konumlandırılır.

Set değerine göre Yaz Şartlarında Saha Paneli DA sinyal vererek yani ortam sıcaklığı artmış ise Soğutucu Vana Sinyali artacak şekilde,Kış şartlarında RA sinyal vererek yani Ortam sıcaklığı düşmüş ise Isıtıcı Sinyali artacak şekilde sinyal üreten AO modülleri sürmelidir.Mevsim geçişlerinde Entalpy kontrolü yapmak üzere,Dış hava sayılacak pozisyonda Taze hava girişine takılmış kombine sensörler ile Egzost Havası kanalında takılı kombine sensörler Entalpy kıyaslaması yaparak Dış Hava daki enerjiden Binanın yaralanmasını sağlayacak şekilde Karışım Hücresi çıkış sıcaklığını kontrol eder.Bunun için Karışım Hücresinde kombine Sıcaklık ve Nem sensörü bulunmalıdır.Yaz Şartlarında ,Dış Hava ,Dönüş Havası sıcaklığından Yüksek ise taze Hava damperi Minimum açıklığa sürülmelidir,Dış hava sıcaklığı Dönüş havasından düşük ise Karışım Damperi açılmalı,Egzost havası damperi kısılmalıdır.Bu çalışma Ekonomizer çalışma olarakda adlandırılır.

Gece Yazın Dış hava sıcaklığı mahal sıcaklığından 3 C daha düşük ise sistem Night Purge yani Gece Yıkama moduna otomatik olarak geçmeli,Taze hava Damperi Tam Açık,Karışım Tam Kapalı,Egzost Tam açık konuma getirilmelidir.Gece Yıkaması esnasında Soğutucu Vana Tam Kapalı olmalıdır.

ISITMA –SOĞUTMA VANA KONTROLÜ

1)       Bu klima santralleri mahallere şartlandırılmış primer hava sağlamaktadır. Mahallerin şartlandırılması fan coil sistemi ile sağlanmaktadır. Mahal setleri belirli aralıklarda mahal kullanıcısı veya operatör tarafından değiştirebilir. Fan coil lerin bulunduğu alanlara hitap eden klima santrallerinin vana kontrolleri üfleme sıcaklığına göre yapılacaktır.

2)      Kış aylarında mahal set ortalaması 21C seviyelerindedir. Enerji tasarrufu için klima santrali bu sıcaklıkta şartlandırılmış hava gönderecek şekilde ısıtıcı sepantinini oransal ayarlar. Üfleme set sıcaklığı operatör tarafından değiştirilebilir ve operatör kış şartlarına uygun set vermelidir. Sistem dönüş havasından mahallerin ortalama sıcaklığını takip eder.Dönüş havası ile mahal kış şartları seti arasında fark var ise üfleme seti farkı kapatacak yönde bir iki derece otomatik çekilerek fan coil sistemini destekler.

3)      Yaz aylarında mahal set ortalaması 25C seviyelerindedir. Enerji tasarrufu için klima santrali bu sıcaklıkta şartlandırılmış hava gönderecek şekilde soğutucu bataryasını oransal ayarlar. Sistem üfleme sıcaklığını üfleme set değerinde tutacak şekilde soğutucu vanasına kumanda eder. Operatör üfleme set değerini değiştirebilir. Seçilen değerle dönüş havası sıcaklığı karşılaştırılır, dönüş havası ile mahal seti arasında fark var ise üfleme seti farkı kapatacak yönde bir iki derece  otomatik çekilerek fan coil sistemini destekleyebilir.

Geçiş mevsimlerinde mahal ortalaması 21C ile 25C arasındadır. Bu mevsimlerde genellikle ısıtma veya soğutma ihtiyacı olmayacaktır.Klima santrali üfleme sıcaklığının set aralığı genişletilerek enerji tasarrufu yapılmalıdır. Bu sıcaklıkların altına veya üzerine çıkıldığında ısıtıcı veya soğutucu batarya vanaları kumanda edilir.

KLİMA SİSTEMİ FAN MOTORLARININ ÇALIŞMASI

1)      Klima sistemi vantilatör ve aspiratör fan motoru MCC panolarında, sistemin çalışma modunu belirlemek, test ve acil durumlarda kapatabilmek için, A-O-M şalterleri (OTO-MANUEL OFF-MANUEL ON) kullanılmalıdır.

2)      MCC panosunda A-O-M şalteri OTO pozisyonu BMS (Bina Otomasyon Sistemi) tarafından izlenmelidir. OTO pozisyonundan çıktığında BMS operatörü uyarır. Vantilatör ve aspiratör fanları üzerindeki fark basınç anahtarına bakarak fanda basınç var ise MANUEL-ÇALIŞIYOR (Fan motoru MCC Üzerinden Manuel Çalıştırılmış), Fan üzerinde fark basınç yok ise MANUEL-OFF (Fan motoru MCC üzerinden OFF konuma alınmış) olduğunu belirtmelidir.

3)      A-O-M pako şalter OTO konumunda ise sistem zaman programına bağlı BMS tarafından veya sistem bilgisayarı sayesinde operatör tarafından çalıştırılabilmelidir.

4)      Klima santrali BMS tarafından veya manuel olarak (MCC panosu veya sistem bilgisayarından) çalıştırılırsa ilk olarak klima sistemi taze have emiş ve egzost havası atış damperleri açılmalıdır. Damper tam açık bilgisi, damper üzerine monte edilmiş bir sviç vasıtasıyla BMS tarafından algılanmalıdır. Sistem ilk olarak aspiratör fan motoruna ve daha sonra vantilatör fan motoruna start vermelidir. Damper tam açıldı bilgisi BMS’ e ulaşmaz ise BMS fan motorlarını çalıştırmamalı, alarm vererek operatörü uyarmalıdır.

5)      Vantilatör, egzost fanla interloklu çalışmasına rağmen, istenirse cihazların bağımsız olarak tek tek çalıştırılıp durdurulması operatör tarafından bilgisayar ekranından da yapılabilmelidir.

6)      Klima santralinin iler ki yıllar içinde hangi günler, hangi saatler arası çalışacağı, hangi saatler arası devre dışı kalacağı (Tatil programı), BMS üzerinden zaman programları vasıtasıyla operatör tarafından düzenlenmelidir.

7)      Klima santralleri fan bakımları için klima santrali fan hücresi üzerindeki bakım anahtarından kapatıldığında BMS durumu sisteme arıza ikazı olarak kaydetmelidir.

8)      Vantilatör ve aspiratör MCC panolarındaki termik bilgileri takip edilerek arıza durumunda alarm ile operatör uyarılmalıdır.

A 0.6  VAV Sistemi

Bina Otomasyonu sistemi VAV klima sisteminin çalışmasını bir kaç modda gerçekleştirmektedir. Sabah çalışma saati gelen klima santrali damper testi yaparak çalışmaya başlayacaktır. Bu sırada ofis odalarından ölçülen sıcaklıklara bakılarak kış mevsimi ise ve sıcaklık değeri set sıcaklığından düşükse hızlı ısıtma modu uygulanacaktır. Bu mod da klima ısıtıcı serpantin vanası ve VAV kutuları damperleri açıldıktan sonra  Klima santrali Damperleri Tam karışım yapacak pozisyona geçmelidir. Ortam sıcaklığı en düşük set sıcaklığına ulaştığında normal çalışma moduna geçilecektir.

Normal mod da klima santrali serpantin vanaları, üfleme sıcaklığını belirlenmiş olan set sıcaklığında tutacak şekilde kontrol edilmelidir. Bu üfleme havası sıcaklık değeri VAV Santralinin beslediği, ısı yükü en fazla olan mahali soğutabilecek değerlerde ( 13....18^oC) olmalıdır. VAV uygulamasında mahallerdeki VAV ünitelerine santralden giren besleme hava sıcaklığı sabit olmalıdır. VAV kutusundan odaya verilen hava miktarı ve sıcaklığı oda’dan odaya  değişiklik gösterebilir. Bunu sağlamak üzere VAV kutusu üzerinde hava miktarını ölçen ıstavroz probe, hava miktarını ayarlayan damper ve geçen havayı ısıtacak sulu veya elektrikli ısıtıcı vardır. VAV üzerinden odaya giren hava sıcaklıklığı ve debi miktarındaki değişim oda kullanıcısının istediği sıcaklık değeri ile odadan ölçülen sıcaklık değeri arasındaki ilişkiye bağlı olmaktadır. Böylece her kullanıcının isteğine bağlı konfor şartları sağlanırken enerji tasarrufu sağlanabilmektedir. Her odaya gidecek olan hava miktarının minimum ve maksimum değerleri belirlenmiş olmalıdır. Odadaki insan sayısı, ısı yükü, kayıplar, giriş çıkış basınçları v.b. kriterler minimum ve maksimum hava miktarlarını belirlemektedir. Minimum hava miktarının belirlenmesinde öncelikli faktör içerisindeki gerekli olan temiz hava oranıdır. Bu oranların toplamı klima santralinin her şartta taze hava kanalından alacağı temiz hava oranını belirlemektedir.

 VAV ünitesinin kontrolünde otomasyon sistemi oda sıcaklığını ve debi miktarını sürekli takip eder. Mahal sıcaklığı set sıcaklığına eşit olduğu durumda VAV damperi o anki ısı yüküne göre gerekli hava miktarını mahale gönderir. Oda şartlarında değişme olup mahal sıcaklığında artma eğilimi göstermeye başladığında odaya giren hava miktarı bu değişimi karşılayacak oranda artar. Bu debi oranının belirlenmesinde sıcaklık artış hızı ve oranı etkilidir, PID (Proportional +Integral+Derivative) kontrol yapılır. Klima santralinden gelen üfleme set sıcaklığındaki, oda sıcaklığına göre soğuk havanın miktarını arttırmak soğutma yapacaktır. Oda sıcaklığındaki artma eğilimi engellendiğinde sistem yeni denge noktasına ulaşmış olur. Bu noktada odaya giren hava miktarı sıcaklık artışı olmadan önceki miktara göre fazladır. Otomasyon sistemi bu dengeyi odaya giren hava miktarını azaltma isteğiyle sürekli yoklar ve hava miktarını minimuma çekmeye çalışır. Ortamın ısısını arttıran faktörler azaldıkca debi minumum debiye yaklaşır. Oda sıcaklığındaki azalma devam ettikce VAV kutusu damperi minimum debiyi sağlayacak şekilde kontrol edilir. Bu sırada odadaki ısı yükleri odanın ısınmasına yeterli olmuyor ise oda sıcaklığının düşüş hızı ve düşme miktarı değişecektir. Otomasyon sistemi oda sıcaklığını set sıcaklığında tutmak için VAV ünitesinin ısıtıcı vanasını açmaya başlayacaktır. Bu durumda odaya giren hava sıcaklığı odadaki havanın sıcaklığından yüksek olacak ve sıcaklık düşmesi engellenecektir. Otomasyon sistemi ısı değişimine bağlı ısıtıcıyı kapatma eğiliminde çalışır ve dengeyi minimum havada minimum enerji harcanan noktada yakalar. Bu bahsedilen olaylar yavaş ve zamana yayılmış şekilde gerçekleşir ve oda kullanıcısı tarafından fark edilmez. Bu süreç içerisinde mahal’e giren hava miktarı ve ısısı çeşitli değerlerde dengeye gelmektedir. Böylece oda kullanıcısının istediği sıcaklık ve temiz hava sağlanmış olur. Ve maksimum enerji tasarrufu yapılırken maksimum konfor elde edilir.

VAV klima sisteminde VAV kutuları ile VAV klima santrali koordinasyonlu çalışmaktadır. Bu düzeni sağlayan otomasyon sistemidir. Yukarıda bir odanın konforunun sağlanması için yapılan işlemler otomasyon sistemi kontrol panelleri tarafından bütün odalarda oda kullanıcılarının konfor istekleri doğrultusunda yapılır. Konfor şartları farklılık gösterdiğinden kullanıcılar 18C^o ila 27C^o arasında çeşitli ısı değerleri talep etmektedirler. Bu istekler doğrultusunda VAV üniteleri damper pozisyonları çeşitli noktalarda dengeyi yakalamış olacak veya bir kısmı denge noktasına ulaşmaya çalışacaktır. Bu durumda her VAV ünitesinden farklı debide hava geçeceğinden klima santralinin göndermiş olduğu havanın miktarının da değiştirilmesi gerekmektedir. Bunu sağlayabilmek içinde klima santrali vantilatör ve aspiratör fan motorları frekans konverteri  ile sürülmelidir. Değinildiği üzere VAV kutularının sürekli minimum debide çalışma eğilimlerinden klima santrallerinin sağlaması gereken hava miktarında %35’ e varan azalma olacaktır. Böylece klima santralinin ısıtarak veya soğutarak şartlandırması gereken hava miktarı azaldığından önemli miktarlarda enerji tasarrufu olacaktır. Bina otomasyonu sistemi klima santralinin  VAV ünitelerine göndermesi gereken hava miktar ve basıncını üfleme kanalına takılan statik basınç sensöründen takip edecektir. VAV ünitelerinin damper açıklık oranlarındaki değişiklik üfleme kanalındaki statik basıncı değiştirecektir. Otomasyon sistemi bu basınç değişimlerini sürekli takip ederek vantilatör fan devrini frekans konverterine gönderdiği 0-10Vdc sinyalle ayarlamalıdır. Mahal içerisinde hava akımı (Turbulans) oluşmaması için otomasyon sistemi içeriye gönderilen hava miktarı ile emilen hava miktarlarını hız sensörleri ile ölçerek debi miktarlarını sürekli karşılaştırmalı,Üfleme ve Egzost fanlarını Volume Matching yapacak şekilde sürmelidir. Klima santralinin vantilatörünün içeriye gönderdiği havanın bir kısmı WC egzost aspiratörlerince dışarı atılır. Bu nedenle klima santralinin mahale gönderdiği hava ile mahalden atılan hava arasında belli bir oran ilişkisi olması gerekmektedir. Otomasyon sistemi üfleme hava debisinden bu oranı çıkartarak emilmesi gereken hava miktarını belirler ve egzost frekans konverterine kumanda eder.

Bina otomasyonu sistemi kış mevsimi (dış hava sıcaklığının üfleme setinden düşük olduğu zaman) ve yaz mevsimi ( dış hava sıcaklığının mahal ortalamasından büyük olduğu zaman) klima santrali taze hava, egzost ve karışım hava damperlerini kontrol ederek enerji tasarrufu sağlamalıdır. Karışım miktarı ayarlanırken dış havadan alınan hava debisi oranı ölçülerek belirlenen oranın altına düşmemesi sağlanacaktır. Karışım havası sıcaklığı, dış hava sıcaklığı ve emiş sıcaklığı sürekli ölçülerek kontrollü karışım yapılmalıdır.

Kış ve yaz mevsimi olarak tanımlanan mod dışında kalan dönem ara geçiş mevsimi olarak tanımlanır. Bu sıcaklık aralığında sistem taze hava, egzost damperi açık ve karışım damperi kapalı olarak çalışmalıdır. Yaz mevsiminde çalışma zaman aralığı dışında kalan gece saatlerinde dış hava sıcaklığı mahal sıcaklığından 3^oC düşük ise sistem bir süre çalışır. Gece Yıkama modu ( Night Purge) denen bu mod sırasında ısıtma ve soğutma yapılmadan %100 taze hava mahallere gönderilir. Bu sırada VAV ünitelerinin damperleride %100 açık konuma geçmelidir.

Bina otomasyon sistemi VAV klima santralinde şu noktaları da takip etmelidir. Donma termostatı üzerinden aldığı donma ikazı ile donma önlemleri alır, fark basınç ölçümlerinden filtre kirlilik ikazları ve fan arıza ikazları, frekans konverteri üzerinden geri besleme sinyali, arıza ikazı, anlık harcanan elektrik enerjisi v.b noktalar izlenmeli ve çeşitli seviyelerde raporlanmalı veya alarm olarak değerlendirilmelidir.

A 0.7 Fancoil Sistemi

Taze Hava klima santralinden gelen şartlandırılmış Primer hava yada Make-up Havası mahallerde bulunan fancoillere taze hava girişi olarak beslenecektir.Fancoiller mahalde bulunan Akıllı Termostatlar ile Isıtma / Soğutma Ünite Vanalarına kumanda edilmeli devir kontrolü yapılmalıdır.Yaz Çalışmasında Akıllı Termostat Önce Fancoil’i en yüksek devirde çalışacak şekilde başlatmalı,Soğutma Vanasını tam açık pozisyona sürmelidir,daha sonra Mahal Sıcaklığı Set değerine yaklaştıkça fan devri minimuma doğru çekilmeli daha sonra soğutucu vana modülasyon ile kısılmalıdır.Set değerinde iken vana yüzde elli açık pozisyonda olmalıdır.Kış çalışmasında Isıtıcı Vana tam açık olmalı,Fan devri minimum pozisyonda olmalı eğer Set değeri yakalanmamış ise devir artmalı,set değeri yakalandığında Fan devri düşürülmeli,ısıtıcı vana yüzde elli konuma doğru çekilmelidir.Akıllı termostat dan kullanıcının vereceği set değeri 3C +/- band içerisinde olmalı,Operatör Terminalinden Time Start / Manuel On-Off / Optimum Start / Night Off  kumandaları veya Oda dolu/ Oda boş konfor- ekonomi çalışma programlarına bağlı çalışmalar yapılabilmelidir.

 

OTOPARK ( GARAJ )ISITMA HAVALANDIRMA SANTRALI

A – ISITMA MODU

1)      MCC panosunda A-O-M şalteri OTO pozisyonunda ise BMS zaman programı otomatik olarak veya teknik servis, bilgisayar ekranından ısıtma havalandırma santralına start komutu verir.

2)      Otopark sıcaklığı, teknik servis tarafından set edilen sıcaklığın altına düştüyse veya karbon monoksit ölçüm sisteminden miktar arttı bilgisi geldiyse, dış hava emiş ve ekzost havası atışında bulunan yay geri dönüşlü damper motorları tam açık konuma gelir. Damper tam açık bilgisi damper üzerine monte edilmiş bulunan bir switch vasıtasıyla BMS tarafından algılanır. Önce ekzost fanı, daha sonra da ısıtma havalandırma santralı vantilatörü devreye girer.

3)      Vantilatör, ekzost fanla interlok çalışmasına rağmen, istenirse cihazların bağımsız olarak tek tek çalıştırılıp durdurulması teknik servis tarafından bilgisayar ekranında yapılabilir.

4)      Üflenen hava sıcaklığı teknik servis tarafından set edilen değerin altına düştü ise, ısıtıcı motorlu vanası oransal olarak açar.

5)      Fan ve motorlarına bakım yapılır iken fan hüçresi üzerindeki bakım şalteri kapatıldığındaki durum BMS arıza olarak aktarılır.

B – İZLEME 

3)      Üfleme havası sıcaklığı.

4)      Damperin tam açık bilgisi.

5)      Vantilatör ve aspiratör A-O-M şalteri, OTO, MANUEL-ON, MANUEL-OFF bilgileri.

6)      Vantilatör ve aspiratör, çalışma durumu bilgisi (Hava Tip Diferansiyel Basınç).

7)      Vantilatör ve aspiratör termik arıza bilgisi.

8)      Filtre kirlilik bilgisi. (Hava Tip Diferansiyel Basınç)

E.O YANGIN SENARYOSU

Binanın yangından korunması, aşağıda açıklanan iki ana sistem (yangın algılama ve sulu söndürme) ve bir yardımcı sistemden (havalandırma sistemi) oluşur

I)                   YANGIN ALGILAMA SİSTEMİ

II)                SPRİNKLER SİSTEMİ

III)             HAVALANDIRMA SİSTEMİ

Havalandırma sisteminin yangın sistemine verdiği destek:

1)      Yangın çıkan mahalle temiz hava beslemesini kesmek.

2)      Yangının bitişik mahallere geçişini önlemek için, yangın çıkan mahalli, bitişik mahallere göre düşük basınçta tutmak.

3)      Sprinkler çalıştıktan sonra, yangın çıkan mahalle görevlilerin rahat girebilmeleri için, mahalden dumanı egzost etmek.

4)      Mekanik odalarda veya şaftlarda yangın çıktığı takdirde, yangın damperlerini kapatmak ve ilgili santralleri durdurmak.

5)      Yangın çıkan mahalden bitişik mahalle yangının geçişini önlemek için, iki mahal arasında bulunan yangın izolasyon damperlerini kapatmak.

6)      Düşük debili egzost fanlarının emişleri üzerinde bulunan yangın damperlerini (yangın tehlikesinde egzost fanı durmasına rağmen) sıcaklık yükselmesi durumunda kapatmak, dolayısıyla, dolayısıyla katlar arasında yangın geçişini önlemek.

Yangın ihbar sistemi Dedektörleri vasıtasıyla, herhangi bir mahalden yangın alarmı alındığı takdirde, doğrulanmış yangın ihbarını, adresli sistemi vasıtasıyla, Bina Otomasyon Sisteminin saha istasyonlarına dağılmış bulunan noktalarının herhangi birisine veya bir grubuna bildirecektir.

Active Chilled Beam Nedir.

Active Chilled Beam kısaca ACB, bir induction ünitesi olup tavana yerleştirilen sıcak/soğuk su bataryası ve primer hava beslemesinden oluşan bir ünitedir.Ünite takıldığı odanın havası ile primer havayı endüksiyon prensibi ile karıştırarak odadaki konfor şartlandırmasını sağlar.Odadaki gizli ısı artışı durumunda oluşacak bağıl nem artışı çiğ noktası sıcaklığını değiştireceğinden,primer hava damperi ile soğuk su hattındaki üç yollu vana servomotorunun kontrolü ACB ünitesinin başarısını temin eder.Soğuk su beslemesi sıcaklığı çiğ noktası oluşmayacak şekilde kontrol edilmelidir.Soğuk su besleme sıcaklığını doğru kontrol etmek için Eşanjör sekonder devresinde üç yolu vana kullanılması gerekir.Frekans kontrollü popma ve iki borulu uygulama ACB kontrol çevrimine uygun değildir.
ACB Kontrol Sistemi

Ünitenin girişinde sıcak su ve soğuk su besleme girişlerindeki Üç Yollu Vana servomotorları,mahaldeki Nem ve Sıcaklık ölçümleri ile Çiğ Noktası Hesaplaması yapan Akıllı Termostat tarafından kontrol edilir.Odaya giren hava miktarı ölçülür,ACB içindeki karşım entalpisi ölçülür yaz ve kış çalışmalarına göre ACB Damperine ve Vana Servomotorlarına kumanda edilir.

FIELDBUS NEDİR

Fieldbus,endüstriyel otomasyon sisteminde kontrolör,sensör,servomor ve bilgisayardan oluşan saha ağına Fieldbus denir.Fieldbus ağı ARCNET e mükemmel bir örnektir.Fieldbus da öngörülen sürelerde mesaj iletimi şartı ve gerçekleştirilmesi sözkonusudur.ARCNET TOKEN PASSING BUS bunu sağlar.Fieldbus mesajları genel olarak kısadır.ARCNET in 2.5Mbs data hızı kısa mesajlar için son derece uygundur. Fieldbus 4-20 mA li saha kontrolünün yerini hızla almaktadır. Avantajları Yüksek çözünürlükşü ölçme Yuvarlama kaybı yoktur. Yüksek güvenilirlikli veri iletişimi. Kendini test eden özelliği Çok fonksiyonlu saha birimlerinin oluşu.