BİNA OTOMASYONU ANA SENARYOSU

Bina servisleri olarak tanımlanan tüm enerji üreten ve tüketen sistemler,bina işletiminde Enerji sürekliliğini konfor şartlarını sağlayarak sürdürmek ve hedeflenen enerji tüketimi

Seviyesini sağlayabilmek için burada tanımlanan senaryolara göre Bina Servislerinin kontrol edilmesi yerine getirilecektir.

1. GENEL

A. Binanın Fonksiyonları

……….Binası  toplam……..m2 üzerine kurulmuş olup ………..amaçlı olarak kullanılacaktır.

B. Binanın bulunduğu yerleşim ……..bölgesi………..şehrinde olup yaz ve kış dış ortam sıcaklık ve nem değerleri,en yüksek ve en düşük değerleri aşağıdaki gibidir.

     Yaz       x1 C          y1  % rH

     Kış         x2 C          y2  %rH

C.  Bina Ortak Mahaller sıcaklık ve nem değerleri aşağıdaki gibi olmalıdır

       Yaz       x1 C          y1  % rH

        Kış         x2 C          y2  %rH

 D.  Ofis / Oda Mahaller sıcaklık ve nem değerleri aşağıdaki gibi olmalıdır

       Yaz       x1 C          y1  % rH

        Kış         x2 C          y2  %rH

2.Binada Kullanılan Sistemler

   A.Mekanik Sistemler

   B. Aydınlatma

   C. Asansörler

   D. Elektrik Güç

   E. Yangın

   F.  Alçak Gerilim

   G. Haberleşme

   H. Güvenlik ( CCTV,Access)

2. A Mekanik Sistemler

    A.01 Kazanlar

    Binaya ısıl enerji vermek üzere doğal gaz kazanları kullanılmıştır.Kazan 1 aynı zamanda bina domestik sıcak su ihtiyacını karşılmaktadır.Kazan panelleri kapalı çevrim altında çalışmaktadır,ancak Bina Otomasyon Sistemi Kazanlara Start / Stop kumandası

Verebilmeli istendiği takdirde Modbus/Bacnet gibi açık sistem protokolleri ya da doğrudan bağlantı ile bu işlem sağlanabilmelidir.İşveren isterse Bina Otomasyon Sistemi Açık Sistem Protokolü ile İnteroperable / Interchangeable (Karşılıklı İşletim / Değişim ) operasyona girebilmelidir,Sıcak su gidiş ve dönüş değerleri ile pompaların çalışma durumları izlenmeli,kayıt edilmedir.Oluşan Alarmlar Operatör Terminaline aktarılarak aynı zamanda kayıt altına alınmalı,oluşan arızaya müdahale süresi kayıt edilmelidir.Kazan çalışmasının Optimum start özelliği kullanması eğer panel iç programında yoksa Bina Otomasyonu Operatör yazılımınca gerçekleştirilmelidir.

 Kazanlar sıralı ve döner ( rotary) kontrol mantığı ile çalışmalıdır.Kazan’a start komutu verilmeden önce Otomatik vanaların tam açtığı,ısıtma pompalarının çalıştığı bilgileri Bina otomasyonu sistemince teyid edilmelidir.Bu çalışma Zaman / Optimum Start / Donma Koruma çalışmalarında da uygulanmalıdır.

    A.02 Kullanım Sıcak Su  Kontrolü

    Binada kullanılan sıcak su için kazan çıkışında bulunan eşanjörlerin üzerinde bulunan

    Otomatik vanalar Kazan panelinden kumanda almaktadır,ancak Eşanjör primer ve   sekonder hatlarındaki giriş/çıkış gidiş/dönüş sıcaklıkları ile eşanjör pompaları izlenmeli

Sıcaklıklar,arızalar ve çalışma durumları kayıt altına alınmalı olası arızalara karşı alarmlar operatör terminaline gönderilmelidir.

   NORMAL ÇALIŞMA

Isıtma kazanları yüklenicisi tarafından verilen kazan kontrol ünitesi, bünyesinde bulunan bütün kontrol noktalarını test ederek kazan veya kazanları BMS’de onayladıysa devreye alınır.

Kazan kontrol ünitesinin kendi alarm devrelerinden bağımsız olarak, BMS’de kazan çıkış sıcaklıkları, ısıtma sistemi basıncı, kazan çıkışlarındaki 2 Yollu vana pozisyonları bilgisini alır. BMS tarafından öngörülen değerlerden bir sapma olduğu takdirde, BMS o kazanı veya kazanları devre dışı bırakır ve bir alarm üretir.

B – ZON POMPALARI 

Tesiste 3 adet ısıtma zonu bulunmaktadır:

a.       Klima santralları devresi

b.      Fan-coil eşanjörleri devresi

c.       Kullanma sıcak su eşanjörleri devresi

Her zonda ferkans konvertörlü 2 asıl, 1 yedek pompa grubu bulunmaktadır. Frekans konvertörleri, kendi bünyelerindeki diferansiyel basınç hissedicileri vasıtasıyla, basıncı sabit tutacak şekilde, her zonda sirküle eden su miktarını ayarlarlar. Pompaların rotasyonunu sistem kendi içerisinde yapmaktadır.

BMS, frekans konvertörüne çalış kumandası verir frekans konvertörlerinin durumu ve arıza bilgileri BMS’e taşınır.

   FAN-COIL EŞANJÖR KONTROLU

1)      BMS, Fan-coil sistemi sekonder pompaları frekans konvertörüne zaman programına göre start verir. Frekans konvertörü de, kendi bünyesindeki diferansiyel basınç hissedicisi vasıtasıyla, basıncı sabit tutacak şekilde, fan coil sekonder devresinde sirküle eden su miktarını ayarlar.

2)      Eşanjörlerin girişi üzerinde bulunan motorlu vanalar, eşanjör çıkışındaki sıcaklık hissedicisinden gelen değerlere göre, sekonder devre su sıcaklığını, BMS tarafından set edilen değerde tutar.

D – KULLANMA SICAK SU EŞANJÖR KONTROLU

1)      BMS sistemi, sıcak  su eşanjörleri sekonder devre asıl pompasına, zaman programına göre start verir. Pompaların A-O-M şalterinin OTO pozisyonunda olması gerekmektedir.

2)      Asıl pompa arızalandığı takdirde BMS yedek pompayı otomatik olarak devreye alır.

3)      Eşanjörlerin girişi üzerinde bulunan motorlu vanalar, eşanjör çıkışındaki sıcaklık hissedicisinden gelen değerlere göre, sekonder devre su sıcaklığını, BMS tarafından set edilen değerde tutar.

4)      Kullanma sıcak su sirkülasyon asıl pompasına, BMS, zaman programına göre start verir. Pompaların A-O-M şalterinin OTO pozisyonunda olması gerekmektedir.

5)      Asıl sirkülasyon pompası arızalandığı takdirde BMS, yedek sirkülasyon pompasını otomatik olarak devreye  alacaktır.

İZLEME

1)      Kazan çıkış suyu sıcaklıkları.

2)      Kazan çıkışı 2 Yollu vana, açık kapalı durum bilgileri.

3)      Isıtma primer devresi basınç bilgisi.

4)      Kazan kontrol paneli çalışma ve arıza bilgisi.

5)      Kazan şönt pompa çalışma ve arıza bilgisi.

6)      Primer devre zon sirkülasyon pompaları frekans konvertörleri çalışma ve arıza bilgisi.

7)      Primer devre zon sıcaklık bilgileri.

8)      Primer devre zonları dönüş su sıcaklık bilgisi.

9)      Fan coil devresi, sekonder devre su sıcaklık bilgisi.

10)  Fan coil devresi, sekonder devresi sirkülasyon pompaları frekans konvertörleri çalışma ve arıza bilgisi

11)  Kullanma sıcak su devresi, sekonder devre pompaları A-O-M şalteri, OTO, MANUEL-ON, MANUEL-OFF bilgileri.

12)  Kullanma sıcak su devresi, sekonder devre pompaları durum ve arıza bilgileri.

13)  Kullanma sıcak su  devresi, sekonder devre su sıcaklık bilgisi.

14)  Kullanma sıcak su sirkülasyon pompaları A-O-M şalteri, OTO, MANUEL-ON, MANUEL-OFF bilgileri.

15)  Kullanma sıcak su sirkülasyon pompaları durum ve arıza bilgileri.

    A.03  CHİLLER KONTROLÜ

  Bina Otomasyonu sistemine bağlı cihazların her biri çalışma senaryolarına göre tamamen otomatik olarak çalışmalıdır. Operatör cihazların çalışma, bakım ve tatil zamanlarını girdiğinde sistemler çalışması gereken zamanlarda çalışmalı, bakım zamanı geldiğinde operatörü uyarmalıdır. Binanın Otel/Residans oluşundan dolayı sürekli ısıtma ve soğutma sistemi devrede kalmak durumundadır. Yine binada ısıya hassas cihazlar olduğundan soğutma sisteminde su sıcaklığının yükselmemesi gerekmektedir. Soğutma sisteminde chillerler ve soğutma kuleleri çalışmadan önce su giriş ve çıkış vanaları otomatik olarak açılmalıdır. Chiller pompaları çalıştıktan sonra çalıştırılmalıdır.Sistemde ihtiyaç oldukça chiller, kule ve pompalar aynı şekilde vanalar açıldıktan sonra sıralı devreye alınmalıdır. Chillerler, soğutma kuleleri, kule fanları, sirkülasyon pompaları v.b.( aynı görevi yapan ve yedekli ) cihazlar rotasyonlu olarak çalıştırılmalıdır. Chillerlerde, master (ilk devreye giren LEAD görevi yapan cihaz )belirli aralıklarda değişmelidir. Çalışan cihaz arızalandığında sistem onu durdurup yedeğini otomatik çalıştırmalıdır. Arızalanan cihazın arıza bilgileri yazdırılırken, flaş alarmla ve/ya anonsla operatör uyarılmalıdır.

A – NORMAL ÇALIŞMA

Soğutma gruplarına ,BMS zaman programına, yük atma programına veya operatör isteğine bağlı olarak devreye gir komutu vermelidir.

Soğutma grupları yüklenicisi tarafından verilen chiller kontrol ünitesi, soğutma sisteminde ve chiller’de bulunan bütün gerekli kontrol noktalarını test ederek ve chiller veya chiller’leri devreye almalıdır.

Chiller kontrol ünitesinin kendi alarm devrelerinden bağımsız olarak, BMS’de chiller çıkış suyu sıcaklıklarını, soğutma sistemi basıncını, chiller çıkışlarında 2 yollu vana pozisyon bilgilerini ve chiller giriş çıkışları arasındaki basınç fark bilgilerini almalıdır.

BMS tarafından öngörülen değerlerden bir sapma olduğu takdirde, o chiller veya chiller’leri devre dışı bırakır ve bir alarm üretir.

B – CHILLER ANA POMPALARI 

Chiller kontrol ünitesinin, arızalanan chillerin pompası yerine diğer bir pompayı seçme özelliği olmayacağı için, BMS soğutma sistemini aşağıdaki şekilde devreye almalıdır.

2)      BMS chiller kontrol ünitesine start vermeli.

3)      Chiller kontrol ünitesi, chiller girişindeki 2 Yollu vanayı açmalı.

4)      BMS devreye giren chiller’le ilgili pompalardan birini seçer ve devreye almalıdır. 

5)      “Self check”lerini tamamlayan chiller devreye girmelidir.

C – ZON POMPALARI

Tesiste  ? adet soğutma zonu bulunmaktadır. Her zonda frekans konvertörlü 2 asıl, 1 yedek pompa grubu bulunmaktadır. Pompa panosunda bulunan Frekans konvertörleri kendi bünyelerindeki diferansiyel basınç hissedicileri vasıtasıyla, basıncı sabit tutacak şekilde, her zonda sirküle eden su miktarını ayarlayacaklardır. Arızalanan pompanın değişimini konverter sistemi kendi içerisinde gerçekleştirmelidir.

BMS, frekans konvertör panosuna çalışma ihtiyacı olduğu durumlarda çalışma kumandası vermeli, Frekans konvertörlerinin durum ve arıza bilgileri BMS’e iletilmelidir.

D – İZLEME

6)      Chiller çıkış suyu sıcaklıkları.

7)      Chiller çıkışı 2 yollu vana açık/kapalı durumu bilgileri.

8)      Soğutma devresi basınç bilgisi.

9)      Chiller giriş çıkışları arasındaki basınç fark bilgileri.

10)  Chiller kontrol ünitesi çalışma ve arıza bilgileri.

11)  Soğutma zonları dönüş suyu sıcaklık bilgisi.

12)  Zon pompaları frekans konvertörleri çalışma ve arıza bilgisi.

   A.04 Taze Hava Klima santralleri

Binada taze hava ihtiyacını karşılamak üzere,Taze Hava Klima Santralleri bulunmaktadır.

Ortak hacimlerde bulunan sıcaklık ve nem kombine sensörleri ile üfleme havası kanalında bulunan sıcaklık ve nem kombine sensörleri  izlenmeli ansal değerler dakikada

Bir kayıt edilmelidir.Taze hava klima cihazında bulunan ısıtıcı ve soğutucu serpantinlere kumanda eden Otomatik Vana Servomotorları,üfleme havası sıcaklık set değerine göre oransal kumanda edilmelidir.Bazı durumlarda Mahal sıcaklık değeri ile Reset kontrol imkanı Otomasyon yazılımında bulunmalıdır.Reset kontrol yani Oransal + Integral kontrol büyük mahallerde ısıl konfor şartlarının temininde yakın kontrol olanağı sunmaktadır.Taze hava girişinde bulunan Filitre üzerine takılan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı ile ( 0-500 Pa) filitre kirlilik ikazı hem MCC panosu üzerinde görülmeli hem Operatör Terminali ( PC Ekranı ) üzerinde yanıp sönen görsel ikaz ile izlenmeli,kayıt edilerek filitre değiştirilene kadar geçen süre kayıt altına alınmalıdır.Fan kayış kontrolü için fan hücresi üzerine takılan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı (50-1000 Pa) ından gelen durum bilgisi oluşan Kayış Kopması nı gerek MCC panosuna gerekse Operatör Terminali Ekranına Alarm bilgisi olarak iletmeli,Fan motorunun boşta dönmesi engellenmelidir.Damper Taze Hava Girişine takılacak Sviç ile Damper Kanadı Bilgisi alınmalıdır.Damper Kanadı Açık / Kapalı bilgisi hem MCC panosunda hem Operatör Terminali Ekranına Alarm bilgisi olarak iletmelidir.

Santral Çalışma senaryosu :

Otomasyon Sistem yazılımının öngördüğü ( Optimum Start / Time Start / Frost Start ) yada Operatör Manuel Start ( PC Ekranından ) Çalış komutu saha paneline gelince

Saha paneli önce Yaz veya Kış durumuna göre Isıtma veya Soğutma Vanalarını tam açar,Pompayı çalıştırır,Otomatik Vana Servomotorlarından gelen Yüzdesel Açık AI bilgisini ve ilgili pompa çalışıyor teyit bilgisini DI olarak aldıktan sonra kendisine iletişim ağı ile bağlı DO Modülüne sinyal verir.Çalış komut sinyali gelen I/O modülü MCC Panosundaki Taze Hava Damperi rölesini çektirir,ancak bu sinyali vermeden önce Saha Paneli İşlemcisi Taze Hava Damperi Kanat bilgisini alır,eğer kapalı ise AÇ Komutunu I/O modülüne verir.Saha Paneli işlemcisi,Kanat açık bilgisini alınca Fan rölesine kumanda vermek üzere ilgili I/O modülüne sinyal verir.Fan rölesi çeker,Fan rölesi yardımcı kontağından Çalışıyor Durum Bilgisi I/O  DI modülüne gelir,Fan hücresi üzerinde bulunan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı’ndan gelen Fan Basınçlandırma Bilgisi Fan’ın sağlıklı çalıştığı bilgisini teyit ederek Saha Paneline iletir.Üfleme kanalında bulunan Sıcaklık Sensörü Limit Set değeri ile ansal değeri mukayese ederek

Saha Paneli İşlemcisi Oransal Vana Servomotorunu  konumlandırır.Yaz şartlandırmasında Soğutucu Vana,Kış Şartlandırmasında Isıtıcı Vana Konumlandırılır.

Set değerine göre Yaz Şartlarında Saha Paneli DA sinyal vererek yani ortam sıcaklığı artmış ise Soğutucu Vana Sinyali artacak şekilde,Kış şartlarında RA sinyal vererek yani Ortam sıcaklığı düşmüş ise Isıtıcı Sinyali artacak şekilde sinyal üreten AO modülleri sürmelidir.

ORANSAL KONTROL ve OFFSET

ŞEKİL -1
Oransal kontrol,kontrol elemanında sürekli değişken çıkış bulunmasını gerektirir.Kontrol sistemi oluşan hata sinyaline oransal olan bir çıkış üretir,hata sinyali set değeri ile kontrol edilen değişken arasındaki farktır.Sistemdeki yüke uygun bir çıkış verebilmesi için,set değeri ile,kontrol edilen değişken arasında bir offset olmalıdır.

Şekil 1 Oransal kontrol elemanının bir ısıtma sistemindeki çıkışını göstermektedir.
Giriş set değerinden aşağı doğru düştükçe kontrol çıkışı 0 dan 100% e doğru artış gösterir.

Kalıcı durum (Steady State ) şartlarında kontrol noktasının eşitlik değeri,set değerinin altında kalır,bu offset yükü artıracaktır,yani soğuk havada ısıtma yükü daha büyük olacaktır.Soğutma sistemlerinde eşitlik noktası değeri set noktasının üzerinde olacaktır.Oransal bant,kontrol edilen büyüklüğe bağlı fiziksel büyüklükler cinsinden ifade edilebilir, yani 0C,%RH,paskal veya kontrol elemanının skalasının yüzdesel değeri olarak.Örnegin kontrol cihazı skalası 0-100 C ,oransal bant genişliği 25K ise,oransal band %25 dir.Kazanç ise oransal bandın ters bölüntüsüne eşittir,yani Oransal bant %25 ,kazanç olarak 100/25= 4 dür

Donma Çalışması

Kış şartlarında Taze Hava Klima Santrali çalışmıyor ise örneğin Gece Şartlarında,Taze Hava damperi muhakkak kapalı olmalıdır,Damper Kanat Sviç’i bu yüzden çok gereklidir.

Donma durumu genel olarak santral içerisinde ısıtıcı serpantin yüzey ısısının 5 C a düşmesi halinde bir DI bilgisi olarak DI I/O modülüne iletilir,bu bilgi Saha Paneli İşlemcisi tarafından Operatör Terminaline Alarm Bilgisi olarak gönderilemelidir.Aynı anda hemen DO I/O modülüne çıkış vererek ilgisi Isıtıcı Sirkülasyon Pompası çalıştırılmalı,Kazan’a start komutu verilmelidir.Taze Hava Klima Santrali Fanı Donma Durumu geçtikten sonra devreye alınabilir,Donma alarm şartlarında Dış Hava Damperi Kapalı / Fan Stop konumu teyit alınmalıdır.

   A.05 Karışım Havalı Klima santralleri

Binada Şartlandırılmış hava ihtiyacını karşılamak üzere,Karışım Havalı Klima Santralleri bulunmaktadır.Taze Hava,dönüş havası sıcaklık ve nem kombine sensörleri ile üfleme havası kanalında bulunan sıcaklık ve nem kombine sensörleri  izlenmeli ansal değerler dakikada bir kayıt edilmelidir.Karışım havalı klima cihazında bulunan ısıtıcı ve soğutucu serpantinlere kumanda eden Otomatik Vana Servomotorları,dönüş havası sıcaklık set değerine göre oransal kumanda edilmelidir.Bazı durumlarda Üfleme sıcaklık değeri ile Reset kontrol imkanı Otomasyon yazılımında bulunmalıdır.Reset kontrol yani Oransal + Integral kontrol büyük mahallerde ısıl konfor şartlarının temininde yakın kontrol olanağı sunmaktadır.Karışım Havası Hücresi sonrasındabulunan Filitre Hücresi üzerine takılan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı ile ( 0-500 Pa) filitre kirlilik ikazı hem MCC panosu üzerinde görülmeli hem Operatör Terminali ( PC Ekranı ) üzerinde yanıp sönen görsel ikaz ile izlenmeli,kayıt edilerek filitre değiştirilene kadar geçen süre kayıt altına alınmalıdır.Fan kayış kontrolü için fan hücresi üzerine takılan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı (50-1000 Pa) ından gelen durum bilgisi oluşan Kayış Kopması nı gerek MCC panosuna gerekse Operatör Terminali Ekranına Alarm bilgisi olarak iletmeli,Fan motorunun boşta dönmesi engellenmelidir.Taze/Egzost/Karışım Damper Kanatlarına takılacak Sviçler ile Damper Kanadı Bilgileri alınmalıdır.Damper Kanadı Açık / Kapalı bilgileri hem MCC panosunda hem Operatör Terminali Ekranına Alarm bilgisi olarak iletilmelidir.

Santral Çalışma senaryosu :

Otomasyon Sistem yazılımının öngördüğü ( Optimum Start / Time Start / Frost Start ) yada Operatör Manuel Start ( PC Ekranından ) Çalış komutu saha paneline gelince

Saha paneli önce Yaz veya Kış durumuna göre Isıtma veya Soğutma Vanalarını tam açar,Pompayı çalıştırır,Otomatik Vana Servomotorlarından gelen Yüzdesel Açık AI bilgisini ve ilgili pompa çalışıyor teyit bilgisini DI olarak aldıktan sonra kendisine iletişim ağı ile bağlı DO Modülüne sinyal verir.Çalış komut sinyali gelen I/O modülü damper servomotorlarından kanat bilgisi ve geri besleme sinyallerini alır,eğer Taze hava Damperi Minimum Açık Pozisyonunda,Egzost ve Karışımkapalı ise AÇ Komutunu I/O modülüne verir.Saha Paneli işlemcisi,Egzost ve Karışım Damperleri Kanat açık bilgisini alınca Fan rölesine kumanda vermek üzere ilgili I/O modülüne sinyal verir.Fan rölesi çeker,Fan rölesi yardımcı kontağından Çalışıyor Durum Bilgisi I/O  DI modülüne gelir,Fan hücresi üzerinde bulunan Hava Tip Diferansiyel Basınç Anahtarı’ndan gelen Fan Basınçlandırma Bilgisi Fan’ın sağlıklı çalıştığı bilgisini teyit ederek Saha Paneline iletir.Dönüş kanalında bulunan Sıcaklık Sensörü Limit Set değeri ile ansal değeri mukayese ederek Saha Paneli İşlemcisi Oransal Vana Servomotorunu  konumlandırır.Yaz şartlandırmasında Soğutucu Vana,Kış Şartlandırmasında Isıtıcı Vana Konumlandırılır.

Set değerine göre Yaz Şartlarında Saha Paneli DA sinyal vererek yani ortam sıcaklığı artmış ise Soğutucu Vana Sinyali artacak şekilde,Kış şartlarında RA sinyal vererek yani Ortam sıcaklığı düşmüş ise Isıtıcı Sinyali artacak şekilde sinyal üreten AO modülleri sürmelidir.Mevsim geçişlerinde Entalpy kontrolü yapmak üzere,Dış hava sayılacak pozisyonda Taze hava girişine takılmış kombine sensörler ile Egzost Havası kanalında takılı kombine sensörler Entalpy kıyaslaması yaparak Dış Hava daki enerjiden Binanın yaralanmasını sağlayacak şekilde Karışım Hücresi çıkış sıcaklığını kontrol eder.Bunun için Karışım Hücresinde kombine Sıcaklık ve Nem sensörü bulunmalıdır.Yaz Şartlarında ,Dış Hava ,Dönüş Havası sıcaklığından Yüksek ise taze Hava damperi Minimum açıklığa sürülmelidir,Dış hava sıcaklığı Dönüş havasından düşük ise Karışım Damperi açılmalı,Egzost havası damperi kısılmalıdır.Bu çalışma Ekonomizer çalışma olarakda adlandırılır.

Gece Yazın Dış hava sıcaklığı mahal sıcaklığından 3 C daha düşük ise sistem Night Purge yani Gece Yıkama moduna otomatik olarak geçmeli,Taze hava Damperi Tam Açık,Karışım Tam Kapalı,Egzost Tam açık konuma getirilmelidir.Gece Yıkaması esnasında Soğutucu Vana Tam Kapalı olmalıdır.

ISITMA –SOĞUTMA VANA KONTROLÜ

1)       Bu klima santralleri mahallere şartlandırılmış primer hava sağlamaktadır. Mahallerin şartlandırılması fan coil sistemi ile sağlanmaktadır. Mahal setleri belirli aralıklarda mahal kullanıcısı veya operatör tarafından değiştirebilir. Fan coil lerin bulunduğu alanlara hitap eden klima santrallerinin vana kontrolleri üfleme sıcaklığına göre yapılacaktır.

2)      Kış aylarında mahal set ortalaması 21C seviyelerindedir. Enerji tasarrufu için klima santrali bu sıcaklıkta şartlandırılmış hava gönderecek şekilde ısıtıcı sepantinini oransal ayarlar. Üfleme set sıcaklığı operatör tarafından değiştirilebilir ve operatör kış şartlarına uygun set vermelidir. Sistem dönüş havasından mahallerin ortalama sıcaklığını takip eder.Dönüş havası ile mahal kış şartları seti arasında fark var ise üfleme seti farkı kapatacak yönde bir iki derece otomatik çekilerek fan coil sistemini destekler.

3)      Yaz aylarında mahal set ortalaması 25C seviyelerindedir. Enerji tasarrufu için klima santrali bu sıcaklıkta şartlandırılmış hava gönderecek şekilde soğutucu bataryasını oransal ayarlar. Sistem üfleme sıcaklığını üfleme set değerinde tutacak şekilde soğutucu vanasına kumanda eder. Operatör üfleme set değerini değiştirebilir. Seçilen değerle dönüş havası sıcaklığı karşılaştırılır, dönüş havası ile mahal seti arasında fark var ise üfleme seti farkı kapatacak yönde bir iki derece  otomatik çekilerek fan coil sistemini destekleyebilir.

Geçiş mevsimlerinde mahal ortalaması 21C ile 25C arasındadır. Bu mevsimlerde genellikle ısıtma veya soğutma ihtiyacı olmayacaktır.Klima santrali üfleme sıcaklığının set aralığı genişletilerek enerji tasarrufu yapılmalıdır. Bu sıcaklıkların altına veya üzerine çıkıldığında ısıtıcı veya soğutucu batarya vanaları kumanda edilir.

KLİMA SİSTEMİ FAN MOTORLARININ ÇALIŞMASI

1)      Klima sistemi vantilatör ve aspiratör fan motoru MCC panolarında, sistemin çalışma modunu belirlemek, test ve acil durumlarda kapatabilmek için, A-O-M şalterleri (OTO-MANUEL OFF-MANUEL ON) kullanılmalıdır.

2)      MCC panosunda A-O-M şalteri OTO pozisyonu BMS (Bina Otomasyon Sistemi) tarafından izlenmelidir. OTO pozisyonundan çıktığında BMS operatörü uyarır. Vantilatör ve aspiratör fanları üzerindeki fark basınç anahtarına bakarak fanda basınç var ise MANUEL-ÇALIŞIYOR (Fan motoru MCC Üzerinden Manuel Çalıştırılmış), Fan üzerinde fark basınç yok ise MANUEL-OFF (Fan motoru MCC üzerinden OFF konuma alınmış) olduğunu belirtmelidir.

3)      A-O-M pako şalter OTO konumunda ise sistem zaman programına bağlı BMS tarafından veya sistem bilgisayarı sayesinde operatör tarafından çalıştırılabilmelidir.

4)      Klima santrali BMS tarafından veya manuel olarak (MCC panosu veya sistem bilgisayarından) çalıştırılırsa ilk olarak klima sistemi taze have emiş ve egzost havası atış damperleri açılmalıdır. Damper tam açık bilgisi, damper üzerine monte edilmiş bir sviç vasıtasıyla BMS tarafından algılanmalıdır. Sistem ilk olarak aspiratör fan motoruna ve daha sonra vantilatör fan motoruna start vermelidir. Damper tam açıldı bilgisi BMS’ e ulaşmaz ise BMS fan motorlarını çalıştırmamalı, alarm vererek operatörü uyarmalıdır.

5)      Vantilatör, egzost fanla interloklu çalışmasına rağmen, istenirse cihazların bağımsız olarak tek tek çalıştırılıp durdurulması operatör tarafından bilgisayar ekranından da yapılabilmelidir.

6)      Klima santralinin iler ki yıllar içinde hangi günler, hangi saatler arası çalışacağı, hangi saatler arası devre dışı kalacağı (Tatil programı), BMS üzerinden zaman programları vasıtasıyla operatör tarafından düzenlenmelidir.

7)      Klima santralleri fan bakımları için klima santrali fan hücresi üzerindeki bakım anahtarından kapatıldığında BMS durumu sisteme arıza ikazı olarak kaydetmelidir.

8)      Vantilatör ve aspiratör MCC panolarındaki termik bilgileri takip edilerek arıza durumunda alarm ile operatör uyarılmalıdır.

A 0.6  VAV Sistemi

Bina Otomasyonu sistemi VAV klima sisteminin çalışmasını bir kaç modda gerçekleştirmektedir. Sabah çalışma saati gelen klima santrali damper testi yaparak çalışmaya başlayacaktır. Bu sırada ofis odalarından ölçülen sıcaklıklara bakılarak kış mevsimi ise ve sıcaklık değeri set sıcaklığından düşükse hızlı ısıtma modu uygulanacaktır. Bu mod da klima ısıtıcı serpantin vanası ve VAV kutuları damperleri açıldıktan sonra  Klima santrali Damperleri Tam karışım yapacak pozisyona geçmelidir. Ortam sıcaklığı en düşük set sıcaklığına ulaştığında normal çalışma moduna geçilecektir.

Normal mod da klima santrali serpantin vanaları, üfleme sıcaklığını belirlenmiş olan set sıcaklığında tutacak şekilde kontrol edilmelidir. Bu üfleme havası sıcaklık değeri VAV Santralinin beslediği, ısı yükü en fazla olan mahali soğutabilecek değerlerde ( 13....18^oC) olmalıdır. VAV uygulamasında mahallerdeki VAV ünitelerine santralden giren besleme hava sıcaklığı sabit olmalıdır. VAV kutusundan odaya verilen hava miktarı ve sıcaklığı oda’dan odaya  değişiklik gösterebilir. Bunu sağlamak üzere VAV kutusu üzerinde hava miktarını ölçen ıstavroz probe, hava miktarını ayarlayan damper ve geçen havayı ısıtacak sulu veya elektrikli ısıtıcı vardır. VAV üzerinden odaya giren hava sıcaklıklığı ve debi miktarındaki değişim oda kullanıcısının istediği sıcaklık değeri ile odadan ölçülen sıcaklık değeri arasındaki ilişkiye bağlı olmaktadır. Böylece her kullanıcının isteğine bağlı konfor şartları sağlanırken enerji tasarrufu sağlanabilmektedir. Her odaya gidecek olan hava miktarının minimum ve maksimum değerleri belirlenmiş olmalıdır. Odadaki insan sayısı, ısı yükü, kayıplar, giriş çıkış basınçları v.b. kriterler minimum ve maksimum hava miktarlarını belirlemektedir. Minimum hava miktarının belirlenmesinde öncelikli faktör içerisindeki gerekli olan temiz hava oranıdır. Bu oranların toplamı klima santralinin her şartta taze hava kanalından alacağı temiz hava oranını belirlemektedir.

 VAV ünitesinin kontrolünde otomasyon sistemi oda sıcaklığını ve debi miktarını sürekli takip eder. Mahal sıcaklığı set sıcaklığına eşit olduğu durumda VAV damperi o anki ısı yüküne göre gerekli hava miktarını mahale gönderir. Oda şartlarında değişme olup mahal sıcaklığında artma eğilimi göstermeye başladığında odaya giren hava miktarı bu değişimi karşılayacak oranda artar. Bu debi oranının belirlenmesinde sıcaklık artış hızı ve oranı etkilidir, PID (Proportional +Integral+Derivative) kontrol yapılır. Klima santralinden gelen üfleme set sıcaklığındaki, oda sıcaklığına göre soğuk havanın miktarını arttırmak soğutma yapacaktır. Oda sıcaklığındaki artma eğilimi engellendiğinde sistem yeni denge noktasına ulaşmış olur. Bu noktada odaya giren hava miktarı sıcaklık artışı olmadan önceki miktara göre fazladır. Otomasyon sistemi bu dengeyi odaya giren hava miktarını azaltma isteğiyle sürekli yoklar ve hava miktarını minimuma çekmeye çalışır. Ortamın ısısını arttıran faktörler azaldıkca debi minumum debiye yaklaşır. Oda sıcaklığındaki azalma devam ettikce VAV kutusu damperi minimum debiyi sağlayacak şekilde kontrol edilir. Bu sırada odadaki ısı yükleri odanın ısınmasına yeterli olmuyor ise oda sıcaklığının düşüş hızı ve düşme miktarı değişecektir. Otomasyon sistemi oda sıcaklığını set sıcaklığında tutmak için VAV ünitesinin ısıtıcı vanasını açmaya başlayacaktır. Bu durumda odaya giren hava sıcaklığı odadaki havanın sıcaklığından yüksek olacak ve sıcaklık düşmesi engellenecektir. Otomasyon sistemi ısı değişimine bağlı ısıtıcıyı kapatma eğiliminde çalışır ve dengeyi minimum havada minimum enerji harcanan noktada yakalar. Bu bahsedilen olaylar yavaş ve zamana yayılmış şekilde gerçekleşir ve oda kullanıcısı tarafından fark edilmez. Bu süreç içerisinde mahal’e giren hava miktarı ve ısısı çeşitli değerlerde dengeye gelmektedir. Böylece oda kullanıcısının istediği sıcaklık ve temiz hava sağlanmış olur. Ve maksimum enerji tasarrufu yapılırken maksimum konfor elde edilir.

VAV klima sisteminde VAV kutuları ile VAV klima santrali koordinasyonlu çalışmaktadır. Bu düzeni sağlayan otomasyon sistemidir. Yukarıda bir odanın konforunun sağlanması için yapılan işlemler otomasyon sistemi kontrol panelleri tarafından bütün odalarda oda kullanıcılarının konfor istekleri doğrultusunda yapılır. Konfor şartları farklılık gösterdiğinden kullanıcılar 18C^o ila 27C^o arasında çeşitli ısı değerleri talep etmektedirler. Bu istekler doğrultusunda VAV üniteleri damper pozisyonları çeşitli noktalarda dengeyi yakalamış olacak veya bir kısmı denge noktasına ulaşmaya çalışacaktır. Bu durumda her VAV ünitesinden farklı debide hava geçeceğinden klima santralinin göndermiş olduğu havanın miktarının da değiştirilmesi gerekmektedir. Bunu sağlayabilmek içinde klima santrali vantilatör ve aspiratör fan motorları frekans konverteri  ile sürülmelidir. Değinildiği üzere VAV kutularının sürekli minimum debide çalışma eğilimlerinden klima santrallerinin sağlaması gereken hava miktarında %35’ e varan azalma olacaktır. Böylece klima santralinin ısıtarak veya soğutarak şartlandırması gereken hava miktarı azaldığından önemli miktarlarda enerji tasarrufu olacaktır. Bina otomasyonu sistemi klima santralinin  VAV ünitelerine göndermesi gereken hava miktar ve basıncını üfleme kanalına takılan statik basınç sensöründen takip edecektir. VAV ünitelerinin damper açıklık oranlarındaki değişiklik üfleme kanalındaki statik basıncı değiştirecektir. Otomasyon sistemi bu basınç değişimlerini sürekli takip ederek vantilatör fan devrini frekans konverterine gönderdiği 0-10Vdc sinyalle ayarlamalıdır. Mahal içerisinde hava akımı (Turbulans) oluşmaması için otomasyon sistemi içeriye gönderilen hava miktarı ile emilen hava miktarlarını hız sensörleri ile ölçerek debi miktarlarını sürekli karşılaştırmalı,Üfleme ve Egzost fanlarını Volume Matching yapacak şekilde sürmelidir. Klima santralinin vantilatörünün içeriye gönderdiği havanın bir kısmı WC egzost aspiratörlerince dışarı atılır. Bu nedenle klima santralinin mahale gönderdiği hava ile mahalden atılan hava arasında belli bir oran ilişkisi olması gerekmektedir. Otomasyon sistemi üfleme hava debisinden bu oranı çıkartarak emilmesi gereken hava miktarını belirler ve egzost frekans konverterine kumanda eder.

Bina otomasyonu sistemi kış mevsimi (dış hava sıcaklığının üfleme setinden düşük olduğu zaman) ve yaz mevsimi ( dış hava sıcaklığının mahal ortalamasından büyük olduğu zaman) klima santrali taze hava, egzost ve karışım hava damperlerini kontrol ederek enerji tasarrufu sağlamalıdır. Karışım miktarı ayarlanırken dış havadan alınan hava debisi oranı ölçülerek belirlenen oranın altına düşmemesi sağlanacaktır. Karışım havası sıcaklığı, dış hava sıcaklığı ve emiş sıcaklığı sürekli ölçülerek kontrollü karışım yapılmalıdır.

Kış ve yaz mevsimi olarak tanımlanan mod dışında kalan dönem ara geçiş mevsimi olarak tanımlanır. Bu sıcaklık aralığında sistem taze hava, egzost damperi açık ve karışım damperi kapalı olarak çalışmalıdır. Yaz mevsiminde çalışma zaman aralığı dışında kalan gece saatlerinde dış hava sıcaklığı mahal sıcaklığından 3^oC düşük ise sistem bir süre çalışır. Gece Yıkama modu ( Night Purge) denen bu mod sırasında ısıtma ve soğutma yapılmadan %100 taze hava mahallere gönderilir. Bu sırada VAV ünitelerinin damperleride %100 açık konuma geçmelidir.

Bina otomasyon sistemi VAV klima santralinde şu noktaları da takip etmelidir. Donma termostatı üzerinden aldığı donma ikazı ile donma önlemleri alır, fark basınç ölçümlerinden filtre kirlilik ikazları ve fan arıza ikazları, frekans konverteri üzerinden geri besleme sinyali, arıza ikazı, anlık harcanan elektrik enerjisi v.b noktalar izlenmeli ve çeşitli seviyelerde raporlanmalı veya alarm olarak değerlendirilmelidir.

A 0.7 Fancoil Sistemi

Taze Hava klima santralinden gelen şartlandırılmış Primer hava yada Make-up Havası mahallerde bulunan fancoillere taze hava girişi olarak beslenecektir.Fancoiller mahalde bulunan Akıllı Termostatlar ile Isıtma / Soğutma Ünite Vanalarına kumanda edilmeli devir kontrolü yapılmalıdır.Yaz Çalışmasında Akıllı Termostat Önce Fancoil’i en yüksek devirde çalışacak şekilde başlatmalı,Soğutma Vanasını tam açık pozisyona sürmelidir,daha sonra Mahal Sıcaklığı Set değerine yaklaştıkça fan devri minimuma doğru çekilmeli daha sonra soğutucu vana modülasyon ile kısılmalıdır.Set değerinde iken vana yüzde elli açık pozisyonda olmalıdır.Kış çalışmasında Isıtıcı Vana tam açık olmalı,Fan devri minimum pozisyonda olmalı eğer Set değeri yakalanmamış ise devir artmalı,set değeri yakalandığında Fan devri düşürülmeli,ısıtıcı vana yüzde elli konuma doğru çekilmelidir.Akıllı termostat dan kullanıcının vereceği set değeri 3C +/- band içerisinde olmalı,Operatör Terminalinden Time Start / Manuel On-Off / Optimum Start / Night Off  kumandaları veya Oda dolu/ Oda boş konfor- ekonomi çalışma programlarına bağlı çalışmalar yapılabilmelidir.

 

OTOPARK ( GARAJ )ISITMA HAVALANDIRMA SANTRALI

A – ISITMA MODU

1)      MCC panosunda A-O-M şalteri OTO pozisyonunda ise BMS zaman programı otomatik olarak veya teknik servis, bilgisayar ekranından ısıtma havalandırma santralına start komutu verir.

2)      Otopark sıcaklığı, teknik servis tarafından set edilen sıcaklığın altına düştüyse veya karbon monoksit ölçüm sisteminden miktar arttı bilgisi geldiyse, dış hava emiş ve ekzost havası atışında bulunan yay geri dönüşlü damper motorları tam açık konuma gelir. Damper tam açık bilgisi damper üzerine monte edilmiş bulunan bir switch vasıtasıyla BMS tarafından algılanır. Önce ekzost fanı, daha sonra da ısıtma havalandırma santralı vantilatörü devreye girer.

3)      Vantilatör, ekzost fanla interlok çalışmasına rağmen, istenirse cihazların bağımsız olarak tek tek çalıştırılıp durdurulması teknik servis tarafından bilgisayar ekranında yapılabilir.

4)      Üflenen hava sıcaklığı teknik servis tarafından set edilen değerin altına düştü ise, ısıtıcı motorlu vanası oransal olarak açar.

5)      Fan ve motorlarına bakım yapılır iken fan hüçresi üzerindeki bakım şalteri kapatıldığındaki durum BMS arıza olarak aktarılır.

B – İZLEME 

3)      Üfleme havası sıcaklığı.

4)      Damperin tam açık bilgisi.

5)      Vantilatör ve aspiratör A-O-M şalteri, OTO, MANUEL-ON, MANUEL-OFF bilgileri.

6)      Vantilatör ve aspiratör, çalışma durumu bilgisi (Hava Tip Diferansiyel Basınç).

7)      Vantilatör ve aspiratör termik arıza bilgisi.

8)      Filtre kirlilik bilgisi. (Hava Tip Diferansiyel Basınç)

E.O YANGIN SENARYOSU

Binanın yangından korunması, aşağıda açıklanan iki ana sistem (yangın algılama ve sulu söndürme) ve bir yardımcı sistemden (havalandırma sistemi) oluşur

I)                   YANGIN ALGILAMA SİSTEMİ

II)                SPRİNKLER SİSTEMİ

III)             HAVALANDIRMA SİSTEMİ

Havalandırma sisteminin yangın sistemine verdiği destek:

1)      Yangın çıkan mahalle temiz hava beslemesini kesmek.

2)      Yangının bitişik mahallere geçişini önlemek için, yangın çıkan mahalli, bitişik mahallere göre düşük basınçta tutmak.

3)      Sprinkler çalıştıktan sonra, yangın çıkan mahalle görevlilerin rahat girebilmeleri için, mahalden dumanı egzost etmek.

4)      Mekanik odalarda veya şaftlarda yangın çıktığı takdirde, yangın damperlerini kapatmak ve ilgili santralleri durdurmak.

5)      Yangın çıkan mahalden bitişik mahalle yangının geçişini önlemek için, iki mahal arasında bulunan yangın izolasyon damperlerini kapatmak.

6)      Düşük debili egzost fanlarının emişleri üzerinde bulunan yangın damperlerini (yangın tehlikesinde egzost fanı durmasına rağmen) sıcaklık yükselmesi durumunda kapatmak, dolayısıyla, dolayısıyla katlar arasında yangın geçişini önlemek.

Yangın ihbar sistemi Dedektörleri vasıtasıyla, herhangi bir mahalden yangın alarmı alındığı takdirde, doğrulanmış yangın ihbarını, adresli sistemi vasıtasıyla, Bina Otomasyon Sisteminin saha istasyonlarına dağılmış bulunan noktalarının herhangi birisine veya bir grubuna bildirecektir.